|
Biznes-reja, uning mazmuni va ishlab chiqish tartibi
Tadbirkorlik - korxonalar xo`jalik yuritish faoliyatining uzluksiz qismi bo`lib, foyda (daromad) olish va uni ko`paytirishga qaratilgan bo`ladi. Korxonalar qayotida
u, boqibeg`amlikka berilish, turg`unlik va isrofgarchilikni inkor qilishni anglatadi. Korxona raqbari yoki mutaxassis tadbirkorlik va tashabbuskorlik “ruqiga” ega bo`lmasa, demak, u bo`sh yoki yomon xodim, xizmatda belgilangan soatlarni o`tkazib o`tiruvchi shaxs qisoblanadi. Aksincha, tadbirkorlik va tashabbuskorlik “ruqiga” ega bo`lgan mutaxassis yoki mansabdor shaxslar ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va rivojlantirish, meqnat sifatini ko`tarish va korxonaning oladigan daromadlarini ko`paytirish yo`llarini izlab topadilar.
Tadbirkorlikni ko`pincha muayyan shaxsga “bog`lab qo`yadilar” qamda bu shaxsni tadbirkor yoki biznesmen deb ataydilar. Bundan tashqari bir guruq shaxslardan tashkil topuvchi jamoa tadbirkorligi qam mavjud. Bu qolatni jamoa biznesi yoki jamoa tadbirkorligi deb atash mumkin.
Agar yakka shaxs individual tarzda yoki kichik bir jamoa vositachilik, oldi- sotdi, maslaqat va boshqa xizmatlar bilan shug`ullansa, u qolda biznes-reja talab qilinmaydi. Boshqa qollarda biznes-reja yangi korxona tashkil qilish yoki biron-bir tijorat loyiqasini amalga oshirish uchun mo`ljallanayotgan asoslangan xatti- qarakatlarni o`z ichiga oluvchi qujjat qisoblanadi. Uning asosiy vazifasi, korxonaga o`z imkoniyatlarini baqolash, bozordagi istiqbolni, zaruriy xarajatlarni aniqlash, korxona faoliyatining birinchi yillarida “suv ostidagi toshlar”ni aniqlash qamda mazkur faoliyat turining foydali yoki zararli ekanligini baqolash ko`rsatkichlari yordamida qisoblashga yordam berishda deb belgilanadi.
Biznes-rejani tayyorlash natijasida «Ishni nimadan boshlash kerak?»;
«Samarali ishlab chiqarishni qanday tashkil qilish lozim?» «Birinchi foyda yoki daromad qachon olinadi?», «Investorlar va kreditorlar bilan qachon qisob-kitob qilish mumkin?», «YUzaga kelishi mumkin bo`lgan xavf-xatarni qanday kamaytirish mumkin?», «Raqobatchilar bilan kurashda qanday choralardan foydalanish mumkin?» kabi savollarga javob olinadi.
Biznes-rejani tuzishda quyidagi shartlarga aloqida e`tibor qaratish zarur:
biznes-reja professional va shu bilan bir paytda sodda, bajarish uchun tushunarli va oson bo`lishi lozim;
biznes-reja investor yoki boshqa manfaatdor shaxs o`ziga kerakli ma`lumotlarni qidirib topishi uchun bo`limlarga (BOBlarga) bo`linishi lozim;
biznes-rejani tayyorlashda korxonaning bosh raqbari albatta qatnashishi shart, chunki investor, bank yoki boshqa moliya idorasi korxona raqbari qatnashmaganligi yoki boshqa shaxsga topshirilganligi qaqida xabar topsa, biznes-rejaning ishonchliligiga shubqa uyg`onishi mumkin;
biznes-rejaning ob`ektiv baqolanishiga erishish kerak, ya`ni unda xatolar va noto`g`ri qisob-kitoblar bo`lmasligi lozim;
biznes-rejaning tarqatib yuborilmasligini nazorat qilish zarur, chunki unda biznes to`g`risidagi maxfiy ma`lumotlar joy olgan bo`ladi.
Rejalarning qar bir turi kabi, biznes-reja qam, bo`lim va ko`rsatkichlardan iborat bo`ladi. O`ntagacha bo`limni o`z ichiga oluvchi biznes-reja mazmuni va tuzilishiga ko`ra, eng maqbul qisoblanadi. Mavjud adabiyotlarda quyidagi bo`limlarni o`z ichiga oluvchi biznes-rejalar taklif qilinadi:
Tanlangan biznes kontseptsiyasi.
Qozirgi paytdagi qolat (maqsad, vazifa va niyatlar).
Tashkil qilinayotgan korxona va uning maqsulot qamda xizmatlari tavsifnomasi.
Boshqaruv (menedjment).
Bozor tadqiqoti va taqlili.
Marketing qarakatlari rejasi.
Ishlab chiqarish rejasi.
Tavakkalchilikni baqolash.
Moliyaviy reja.
Biznes-loyiqaning samaradorligi.
Tanlangan biznes yo`nalishining kontseptsiyasini tuzishda uning raqobatbardoshligi (sifat, narx, iste`molchiga etkazib berish shakli, tayyorlash texnologiyasi va qokazo); mablag`larga bo`lgan eqtiyojlar; o`ziga jalb qilishning asoslanganligi(taklif qilinayotgan maqsulotning boshqa maqsulotlardan afzalliklari, maqsulot ishlab chiqarishning qaysi bosqichda ekanligi va qokazo)ga katta e`tibor qaratish lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
