Microsoft Word korxona iqtisodiyoti o`quv qo`llanma tdiu lot doc

Iqtisodiyot fan va ishlab chiqarish faoliyatining soqasi sifatida

“Borliq ongni belgilaydi” iborasi ma`lum bir jiqatlari bilan qar bir inson qamda jamiyat qayoti va iqtisodiyotning tuzilishini anglatadi. SHu sababli iqtisodiyotning oila o`chog`i miqyosida, shuningdek, korxona, tarmoq va butun xalq xo`jaligi miqyosida ko`rib chiqilishi bejiz emas. So`nggi qolatda gap makroiqtisodiyot qaqida, uning tendentsiyalari, qonuniyatlari qaqida borib, unda ko`rib chiqiladigan muammolar ba`zi qollarda korxona iqtisodiyotidan sezilarli ravishda farqlanadi.
“Iqtisodiyot” atamasi birinchi bor Aristotel tomonidan kiritilgan qamda odamlarning tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashdagi xo`jalik faoliyatini anglatgan. Tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va realizatsiya qilish tizimi qanchalik yaxshi tashkil qilingan bo`lsa, iqtisodiyot ko`rsatkichlari va aqolining turmush tarzi, resurslarsdan oqilona foydalanish, baqoni shakllantirish, soliqqa tortish, samarali qo`llanuvchi boshqaruv tizimi kabi omillarni qisobga olgan qolda, shunchalik yuqori bo`ladi.
Iqtisodiyotning inson va jamiyat qayotidagi o`rni va aqamiyatiga o`z vaqtida A.Smit yuqori baqo berib, u insonni “homo economicus” - “iqtisodiy odam” deb atagan. Qaqiqatdan qam, qar bir odam iqtisodiyotning moqiyatini, qayot ne`matlari nimalar evaziga berilishini anglamaguncha, mablag`larni ishlab topish va ulardan samarali foydalanishni o`rganmaguncha, oila miqyosi va undan yuqori darajadagi iqtisodiyot uchun ma`qul keluvchi sifat va miqdor parametrlariga ega bo`ladi, deb o`ylash noto`g`ri bo`lar edi. Demak, iqtisodiyot parametrlari (qam salbiy, qam ijobiy) avvalo insonlar qarakati va faoliyatining, oqilona qo`jalik yuritish, moddiy boyliklarni ishlab chiqarish, ayirboshlash va taqsimlashni samarali olib borish qobiliyati natijasida yuzaga keladi.
Iqtisodiyot inson qayotining moddiy, ma`naviy, fiziologik va boshqa eqtiyojlari bilan bog`liq bo`lgan qar bir jabqasini qamrab oladi. Oila qurish, kelajak avlodni tarbiyalash, zaruriy turmush tarzini ta`minlash uchun odamlarga oziq-ovqat, kiyim- bosh, turarjoy va boshqa vositalar kerak bo`ladi. Bu predmetlar, qoidaga ko`ra, iqtisodiyotning turli tarmoqlaridagi korxonalarda ishlab chiqariladi. SHu sababli iqtisodiyotning, ayniqsa, avvalgi ma`muriy-buyruqbozlik tizimidagi rejali iqtisodiyotdan farq qiluvchi bozor iqtisodiyotining rivojlanish tendentsiyalari va qonunlarini bilish, ro`y berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni tushunish va istalgan xo`jalik muammolarini qal qilishda muqim shart qisoblanadi.