Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

Tuzatib bo‘lmaydigan nuqsonlar. 
Bunday nuqsonlar yirik 
nuqsonlar bo‘lib, ularni yo mutlaqo tuzatib bo‘lmaydi yoki tuzatish 
mumkin bo‘lsa-da, iqtisodiy jihatdan qimmatga tushadi. Bu xil 
nuqsonli quyma yaroqsizga chiqarilib qayta suyuqlantiriladi. 
Texnik nazorat vakillari quymalarning sifatinigina 
kuzatish bilan chegaralanmay, nuqsonlarni hosil bo‘lish 
sabablarini ham o‘rganib, ularning oldini olish tadbirlarini 
ko‘rishda texnolog va masterlarga yordam berishlari lozim. 
Quymalarda uchraydigan nuqsonlarning xili va hosil 
bo‘lish sabablari 
ко
‘p. Bular jumlasiga qolip va sterjen 
materiallarining, suyuqlantirilgan metall tarkibi va tempe-
raturasi, uni qolipga quyish tezligi hamda sovish sharoit-
larining texnologik talabga to‘la javob bermasliklari va 
boshqalar kiradi. Quymalarda uchraydigan asosiy nuqson-
larga quymalarning chizma talabiga mos kelmasligi, 
qolipning metall bilan chala to‘ldirilishi, uning tirqishlaridan 
metall oqishi, qolip materialining quyma kuyib yopishishi, 
gaz, shlak kovakliklari metallning kirishuvi bo‘shliqlari, tob 
tashlash, darz va boshqalarni ko‘rsatish mumkin. 
 
2-§. Nuqsonlarni tuzatish yo‘llari
Quymalar materialiga, nuqsonlarning xiliga, shakliga, 
o‘lchamlariga ko‘ra tuzatishda turli texnologik usullardan 
foydalaniladi. Masalan, muhim bo‘lmagan cho‘yan va po‘lat 
quymalardagi kichik g‘ovaklar bakelit laki yoki grafit 
kukuni qorishtirilgan zamazka bilan toidiriladi. Buning 

---

143
uchun g‘ovak joylar iflosliklar, moy va zangdan tozalan-
gach, zamazkalanib, ustidan grafit yoki koks bo‘lagi bilan 
tekislab pardozlanadi. 
Kichik gidravlik bosimda ishlatiladigan kanalizatsiya 
cho‘yan trubalaridagi g‘ovaklikni yo‘qotishda u ammoniy 
xloridning suvdagi eritmasiga 8–12 soat botiriladi. Bunda 
eritma metall donachalari orasiga o‘tib g‘ovaklikni 
to‘ldiruvchi oksidlar hosil qiladi. 
Ma’lumki, cho‘yan quymalarning mo‘rtligi, undagi nuq-
sonlarni tuzatishda birmuncha qiyinchiliklar tug‘diradi. Shu 
sababli nuqsonlarning xarakteriga (o‘lchamlari va shakliga) 
ko‘ra, ular sovuqlayin yoki qizdirilib (ayrim paytlarda 
nuqsonli joylarnigina qizdirib) cho‘yan elektrod bilan elektr 
yoy yoki gaz alangasi yordamida payvandlanadi. Zarur holda 
termik ishlovlar ham beriladi. 

---

144