Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

l-§. Umumiy ma’lumot

Quyuv sexlarida yuzlab va minglab ishlab chiqariladigan quymalar ichida quyma konstruksiyasida yo‘l qo‘yilgan xatolar, belgilangan texnologik jarayonni to‘g‘ri bajaril- masligi va boshqa sabablarga ko‘ra ba’zan nuqsonlar ham uchraydi. Jumladan, quyma shakli o‘lchamlari, yuza tekis- ligining, puxtaligining chizma talablariga to‘la javob bermasligi shunday nuqsonlardandir.

Quymalarning muhimligiga qarab bu nuqsonlar tuzatib bo‘ladigan va tuzatib bo‘lmydigan turlarga ajratiladi:

1. 
   Tuzatish mumkin bo‘lgan nuqsonlar. Bunday nuqsonlar ancha mayda, tuzatilishi birmuncha oson bo‘lgan nuqsonlar bo‘lib tuzatilgan detalning normal ishlashiga deyarli ta’sir etmaydi.
   
2. 
   Tuzatib bo‘lmaydigan nuqsonlar. Bunday nuqsonlar yirik nuqsonlar bo‘lib, ularni yo mutlaqo tuzatib bo‘lmaydi yoki tuzatish mumkin bo‘lsa-da, iqtisodiy jihatdan qimmatga tushadi. Bu xil nuqsonli quyma yaroqsizga chiqarilib qayta suyuqlantiriladi.
   

Texnik nazorat vakillari quymalarning sifatinigina kuzatish bilan chegaralanmay, nuqsonlarni hosil bo‘lish sabablarini ham o‘rganib, ularning oldini olish tadbirlarini ko‘rishda texnolog va masterlarga yordam berishlari lozim.
Quymalarda uchraydigan nuqsonlarning xili va hosil bo‘lish sabablari ко‘p. Bular jumlasiga qolip va sterjen materiallarining, suyuqlantirilgan metall tarkibi va tempe- raturasi, uni qolipga quyish tezligi hamda sovish sharoit- larining texnologik talabga to‘la javob bermasliklari va boshqalar kiradi. Quymalarda uchraydigan asosiy nuqson- larga quymalarning chizma talabiga mos kelmasligi, qolipning metall bilan chala to‘ldirilishi, uning tirqishlaridan metall oqishi, qolip materialining quyma kuyib yopishishi, gaz, shlak kovakliklari metallning kirishuvi bo‘shliqlari, tob tashlash, darz va boshqalarni ko‘rsatish mumkin.

2-§. Nuqsonlarni tuzatish yo‘llari

Quymalar materialiga, nuqsonlarning xiliga, shakliga, o‘lchamlariga ko‘ra tuzatishda turli texnologik usullardan foydalaniladi. Masalan, muhim bo‘lmagan cho‘yan va po‘lat quymalardagi kichik g‘ovaklar bakelit laki yoki grafit kukuni qorishtirilgan zamazka bilan toidiriladi. Buning

uchun g‘ovak joylar iflosliklar, moy va zangdan tozalan- gach, zamazkalanib, ustidan grafit yoki koks bo‘lagi bilan tekislab pardozlanadi.
Kichik gidravlik bosimda ishlatiladigan kanalizatsiya cho‘yan trubalaridagi g‘ovaklikni yo‘qotishda u ammoniy xloridning suvdagi eritmasiga 8–12 soat botiriladi. Bunda eritma metall donachalari orasiga o‘tib g‘ovaklikni to‘ldiruvchi oksidlar hosil qiladi.
Ma’lumki, cho‘yan quymalarning mo‘rtligi, undagi nuq- sonlarni tuzatishda birmuncha qiyinchiliklar tug‘diradi. Shu sababli nuqsonlarning xarakteriga (o‘lchamlari va shakliga) ko‘ra, ular sovuqlayin yoki qizdirilib (ayrim paytlarda nuqsonli joylarnigina qizdirib) cho‘yan elektrod bilan elektr yoy yoki gaz alangasi yordamida payvandlanadi. Zarur holda termik ishlovlar ham beriladi.