Microsoft Word конструкция doc qisqartirilgan doc

 
4-§. Qolip materiallarining turi
Qolip materiallari quyidagi turlarga bo‘linadi: 
1.
Qoplama materiallar. 
Qolipning suyuq metall bilan 
bevosita munosabatida bo‘ladigan yuzalarini qoplash uchun 
ishlatadigan materiallar. 
2.
To‘ldirg‘ich materiallari. 
Qolipning asosini tashkil 
etadi. Bu materialning sifati qoplama materialdan pastroq 
bo‘lib, bir marta ishlatilgandan keyin qisman gil, qum, suv 
va boshqa moddalar qo‘shib, yangilanadi. 
3.
Umumiy materiallar. 
Yirik korxonalarning quyuv 
sexlarida qoliplarni mashinalarda tayyorlashda opokaning 
butun hajmini to‘ldiradigan material. 
Quyidagi jadvalda bir marta ishlatilgan qolip materialni 
qayta ishlatish uchun yangilanganining o‘rtacha tarkibi 
keltirilgan. 
 
18-jadval 
Tarkibi
Komponentlar miqdori, 
% 
Ishlatilgan qolip materiali
Qo‘shiladigan toza kvars qumi va gil 
Qo‘shiladigan maxsus mate-riallar 
(tosh-ko‘mir kukuni, qipiq va 
boshqalar)
Suv 
94,5-96,5 
3-5 
0,5 
4,5-5,5 

---

116
5-§.
Qoliplar tayyorlashda foydalaniladigan texnologik 
moslama va asboblar 
 
Model komplekti. 
Model komplektiga model, model 
plita, sterjen yashigi, quyish tizimi, model elementlari va 
boshqalar kiradi. 
 
 
28-rasm.
Turli modellar: 
a – yaxlit model; b – ikki bo‘lak model; d – ajraluvchi model.
 
 
Model. 
Model vositasida qolip materialiga quymani 
tashqi shaklining izi tushirilib qolip tayyorlanadi. Shu 
boisdan, modelning tashqi shakli olinuvchi quymaga mos 
bo‘lib, o‘lchamlari suyuq metallning qolipda kirishishi va 
mexanik ishlovga belgilangan quyim qiymati hisobiga 
kattaroq olinadi. Odatda, ular yaxlit va qoliplashni osonlash-
tirish maqsadida ajraladigan ham qilinadi. 
Model plitasi. 
Mashinalarda qolip materialidan qolip 
tayyorlashda unga quymaning modeli, quyish tizimining 
model elementlari va opoka o‘rnatiladi. 
Model plita metalldan (qo‘lda qolip tayyorlashda foy-
dalaniladigan taglik plita taxtadan) yasaladi. 
Agar qolip ikkita qoliplash mashinasida tayyorlansa, 
model plitasi bir tomonlama ishlaydigan, bir mashinada 
qolip tayyorlansa, ikki tomonlama ishlaydigan bo‘ladi. 
Model plitalarda ma’lum tartibda teshiklar ochilgan bo‘lib, 
zaruratga ko‘ra ularga o‘rnatilgan boshqa modellar va 
a 
v 
b 
Ajraluvchi qismi 
Shiplar
Belgi qismi 

---

117
tizimlari bilan almashtiradi. 
Sterjen yashigi. 
Sterjen materiallardan sterjenlar 
tayyorlashda foydalaniladigan qoliplar 
sterjen yashiklari 
deyiladi. Oddiy shaklli sterjenlar yaxlit sterjen yashiklarda, 
murakkab shaklli sterjenlar esa yig‘ma sterjen yashiklarda 
seriyasiga ko‘ra dastaki asboblar bilan qo‘lda yoki qum 
haydash mashinalarda tayyorlanadi.