Microsoft Word Ko‚chmas mulkka investitsiyalash doc

Ko‘chmas mulk bozori – bu ko‘chmas mulk obyektlari bilan ope-
rasiyalar: ko‘chmas mulk sotib olish sotuvi, ipotekasi, ko‘chmas mulk 
obyektlarini ijaraga berish va boshqalar atrofidagi munosabatlar yig‘indisi. 
Ko‘chmas mulk bozorining asosiy segmentlari: yer bozori, turar-
joy va noturar-joy bozori. Daromadli ko‘chmas mulk bozorini obyekt-
larni funksional maqsadlari bo‘yicha ajratiladi: 
– idora maqsadlaridagi obyektlar bozori; 
– savdo maqsadlaridagi obyektlar bozori; 
– ishlab chiqarish – ombor maqsadlaridagi obyektlar bozori; 
– mehmonxona xizmatlari bozori; 
– tugallanmagan qurilish obyektlari bozori. 
Ko‘chmas mulkka yuridik huquq bo‘yicha, ko‘chmas mulk bozorini 
xarid-sotish va ijara bozoriga bo‘lishadi. Xarid-sotish bozorida mos 
ekvivalentga almashtirish uchun egalikning to‘la huquqi beriladi, uning 
ichiga tasarruf etish huquqi ham kiradi, ijara bozorida esa bitim obyekti 
huquqlarning qisman to‘plami kiradi, unda tasarruf huquqi mavjud emas.  
Ko‘chmas mulk bozorining quyidagi xususiyatlarini ajratib 
ko‘rsatish mumkin: 
– mahalliylik; 
– obyektlar o‘zaro almashuvchanligini pastligi; 
– mavsumiy tebranishlar; 
– bitimlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazilish zaruriyati. 
Ko‘chmas mulkni moliyalash xarajatlarining uch guruhi mavjud: 
-  ko‘chmas mulk obyektini funksional holda saqlash xarajatlari; 
-  ko‘chmas mulkka egalik qilish uchun yillik soliq; 
-  ko‘chmas mulk bitimlaridagi yuqori transaksion xarajatlar. 
Ko‘chmas mulk bozoridagi talab va taklif tebranishi sekin yuz 
beradi, chunki talab mavjud vaqtda ko‘chmas mulk obyektlarining miq-
dorini oshirish uzoq muddat davomida sodir bo‘ladi, bu esa binoning qu-
rilishi bilan tushuntiriladi. Agar miqdor oshib ketsa, ko‘chmas mulk 
narxi uzoq yillar past narxda turaveradi. 
Talab va taklifga ta’sir etuvchi asosiy omillar:  
– iqtisodiy: aholi va biznes daromadining darajasi, moliyaviy 
omillar mavjudligi, ijara to‘lov stavkalarining darajasi, qurilish-montaj 
ishlari va qurilish ashyolari narxi, kommunal xizmatlar uchun tariflar; 
– ijtimoiy: aholi soni o‘zgarishi, aholining zichligi, ta’lim darajasi; 

---

 
22