Microsoft Word KichikBiznes doc

    Korxonaning 
to’lovga qodirligi  
deganda to’lov mablaglari bilan qiska 
muddatli majburiyatlarini to’lay  olish quvvati tushuniladi.
 
 
     Korxonaning  to’lov  mablaglarining  kiska  muddatli  majburiyatlariga 
bo’lgan nisbati uning to’lovga qodirligi koeffisiyenti beradi. 
     To’lov mablaglariga pul mablaglari, qimmatli kog’ozlar, debitorlik karzla-
ri, tovar-moddiy zaxiralar kiradi. 
     Kiska  muddatli  majburiyatlarga  joriy  kreditorlik  karzlari,  kiska  muddatli 
kreditlar va karzlar kiradi. 
Tahlilning maqsadi 
  Tahlilning  maqsadi  bo’lib,xo’jalikning  to’lovga 
qodirligi  koeffisiyentini
 
o’rganish asosida uning darajasini yanada oshirish imkoniyatlarini aniqlash 
hisoblanadi.
 
      Balans bo’yicha to’lov qobiliyatini tahlil etishga kirishishdan oldin balans 
aktivi  va  passividagi  moddalarni  maxsus  belgilari  bo’yicha  guruhlash 
maqsadga muvofiq bo’ladi. 
      Balansning aktividagi xo’jalik mablag’lari «likvidlik darajasi (ya’ni pulga 
aylanish 
tezligi)» 
bo’yicha 
va 
balansning 
passividagi 
xo’jalik 
mablag’larining  manbalari  «to’lov  muddatlari  darajasi»  bo’yicha  maxsus 
guruhlarga bo’linadi. 
      Balans  aktivlarini  pulga  aylanish  tezligi  bo’yicha  quyidagi  4-ta  guruhga 
bo’lib, tahlil etiladi. 
    
A1 – eng yuqori likvidli aktivlar.  Bu guruhga korxonaning barcha pul 
mablag’lari va qisqa muddatli investisiyalari (qimmatli qog’ozlar) kiradi. 
A2 – tez realizasiya etiladigan aktivlar.Ushbu guruhga barcha debitor-
lik qarzlari kiritiladi.  
A3 – Sekinlik bilan realizasiya etiladigan aktivlar. 

---

 
  66 
 
Bu guruhga tovar  moddiy ishlab chiqarish zaxiralari  kiritiladi. 
A4 – qiyinchilik bilan realizasiya etiladigan aktivlar. 
Bu guruhga «Uzoq muddatli aktivlar» kiritiladi  
        Balans  passivini  «To’lov  muddati  darajasi»  bo’yicha  quyidagi  4  ta 
guruhga bo’lib, tahlil etiladi. 
P1 – Tezlikda to’lanadigan majburiyatlar. Bu guruhga joriy kreditorlik 
qarzlari bilan o’z vaqtida qaytarilmagan bank ssudalari kiradi. Joriy kreditor-
lik qarzlari jami kreditorlik qarzlaridan Vazirlar Mahkamasining qarorlari bi-
lan to’lov muddati uzaytirilgan kreditorlik qarzlarini chegirib tashlash orqali 
aniqlanadi. 
P2 – Qisqa muddatli passivlar. 
  
Ushbu  guruhga  muddatida  qaytarilmagan  ssudalardan  tashqari  qisqa 
muddatli  kreditlar  va  qisqa  muddatli  qarzlar  kiradi.  Bularning  hajmini 
aniqlash  uchun  qisqa  muddatli  kreditlar  va  qarzlar  so’mmasidan  Vazirlar 
Mahkamasining  Qarorlari  bilan  to’lov  muddati  o’zaytirilgan  ssuda  qarzlari 
so’mmasini chegirib tashlash kerak. Bularni mo’tadil qisqa muddatli kreditlar 
va qarzlar deb atash zarur. 
P3 – Uzoq muddatli passivlar. 
Ushbu guruhga uzoq muddatli kreditlar va uzoq muddatli qarzlar kiradi. 
P4 – Doimiy passivlar. 
  
Bu  guruhga  balans  passivining  1-bo’limidagi  «O’z  mablag’larining 
manbalari» ning jami kiritiladi. 
To’lovga  qodirlikni ifodalovchi  ko’rsatkichlar  o’z navbatida uch turga 
bo’linadi. Bularni kuyidagi shakldan ko’rish mumkin.