Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

konkordiya), jasurlik (lotincha - virtus) va hokazolarni ilohiylashtirish 
keng tarqalgan. 
Rimning eng qadimgi Yupiter Kapitoliyskiy ibodatxonasi 
etrusklar nusxasida miloddan avvalgi VI asr oxirlarida qurilgan. 
Rimda Appolonga va boshqa yunon xudolariga sig‘inish keng 
yoyilgan, bu xudolar avvalgi xudolardan (Yupiter - Zevsga, Yunona 
Geraga, Venera - Afroditaga, Diana - Artemidaga, Minerva - 
Afinaga, Vulkan - Gefestga va h.k.) andoza olgan, desa ham bo‘ladi. 
Miloddan avvalgi II asrdan e'tiboran Rimda Sharq xudolariga 
sig‘inish rasm bo‘lgan. Masalan, Kichik Osiyo yurishlaridan keyin 
xudolarning ulug‘ onasi Kibelga e'tiqod qila boshlaganlar
1
. Miloddan 
avvalgi II asr o‘rtalarida Italiya va Rimda Osiris, Izida va Dionis 
(Vakx) Sharafiga bayramlar - vakxanaliyalar o‘tkazilgan. Miloddan 
avvalgi I asrda eronliklar xudosi Mitraga sig‘inish paydo bo‘lgan. 
Dastlabki vaqtlarda senat chet el xudolari, ayniqsa, Sharq xudolariga 
                                                 
1
 George M.D., English Political Caricature to 1792 (1798-1832). A Study of 
Opinion and Propaganda, Ox- 
ford 1959. 

---

 
 
356
topinishni qoralagan, hatto man qilgan bo‘lsa ham, keng aholi ommasi 
ichida bunday e'tiqod tobora keng yoyilib bordi. 
Bundan tashqari, Rim panteonida ikki qiyofali Yanus  (kirish va 
chiqish xudosi, boshlanish va tugallash xudosi ham) mavjud edi. 
Xudolar ma'lum tabaqalarga tegishli deb hisoblangan. Plebeylar 
homiysi - Serera, Prozerpina - o‘simlik va do‘zax xudosi, Libera esa 
- vino va xushdillik xudosi. 
Ilm - fan. Rimliklar etrusklar alifbosini lotin tiliga moslab, qisman 
qayta ishlab chiqqanlar. Eng qadim zamonlarda qisqa yozuvlar faqat 
qabr toshlariga o‘yilgan va rasmiy hujjatlar (masalan, XII jadval 
qonunlari) da ishlatilgan. Miloddan avvalgi III asr o‘rtalaridagina 
avval adabiy, keyinroq, tarixiy va ilmiy asarlar yaratila boshlangan. 
Rimda savdo arifmetikasi, qurilish ishlari, gidrotexnika va 
agronomiya bo‘yicha qo‘llanmalar ishlab chiqarilgan. Qadimda 
birinchi marta soatlar (dastlab quyosh soati, keyin suv soati) paydo 
bo‘lgan. Aniq taqvim (kalendar) ham rimliklar tomonidan ishlab 
chiqilgan. 
Rim ilmiy tafakkurining amaliy ko‘rinishi, ayniqsa, Katton, 
Katta Varron asarlarida yorqin aks etgan. Rimda tarixiy adabiyot 
miloddan avvalgi III asrda paydo bo‘lgan. 
Kampaniyada tug‘ilib o‘sgan Neviy birinchi Puni urushi tarixini 
she'riy bayon etgan. Undan keyinroq Kalabriyadan chiqqan Kvint 
Enniy Rimning eng qadim zamonlardan o‘zi yashagan davr 
voqyealarigacha tarixni gekzametr (olti turoqli) she'r bilan bayon 
etgan. Rim tarixi birinchi marta nasr (proza) bilan yunon tilida Fabiy 
Piktor asarida tasvirlangan (miloddan avvalgi II asr), lekin bu asar 
to‘liq saqlangan emas. Rim tarixining lotincha nusxasi - Kattonning 
“Boshlang‘ich” asari bizga qadar yetib kelmagan. 
Solnomachi - mualliflarning aksar tarixiy asarlari miloddan 
avvalgi II asrga mansub. Ularning ko‘pchiligi bizgacha saqlanib 
qolgan qisqa parchalardan ma'lum. Miloddan avvalgi I asrda Rim 
tarixi prozasi Gay Yuliy Sezar (miloddan avvalgi 101 - 44 yillar) va