Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Arkadiya va Axeyadan boshqa viloyatlar bu yerga avvalroq ko‘chib 
kelgan doriylar tomonidan ishg‘ol qilingan bo‘lib, vaqt o‘tishi bilan 
so‘nggi doriy qabilalari uzoq kurash oqibatida Lakoniyani zabt 
etganlar. Lakoniya bosib olingach, doriylar mahalliy aholini o‘zlariga 
bo‘ysundirdilar. Shu tariqa Sparta davlati yuzaga keldi. 
Peloponnes hududiga bostirib kirganlarning mahalliy aholiga 
nisbatan ancha kamligi va ular hali urug‘doshlik tuzumida ekanligi 
sababli ularning hukmronligi o‘ziga xos ko‘rinish kasb etgan. 
Mahalliy aholi o‘z manzilida qolgan-u, ammo kelgindilar uchun 
ishlashi lozim bo‘lgan. Ammo yerlik aholi hayoti qullarning hayoticha 
qadrlanmas, chunki qullarga egalik qilgan quldorlar ular mehnatidan 
manfaatdor edi. Biroq kelgindilar uchun mahalliy aholi sonining 
ko‘paymasligi foydali bo‘lgan. 
Serhosil vodiylarda yashagan mahalliy aholi huquqsiz shaxs-
ilotlarga aylantirilgan. ”Ilot” so‘zining ma'nosi hozirga qadar 
mavhum. Bu nom bir vaqtlar doriylar zabt etgan Gelos shahri 
nomidan olingan degan faraz mavjud. Istilochi - doriylar o‘zlarini 
bosh shahar - Sparta nomi bilan spartaliklar deb atay boshlaganlar. 
Peloponnesning tog‘li hududlarida yashovchi qabilalar hamda 
doriylarga ixtiyoriy bosh eggan axeyyaliklar perieklar nomini 
olganlar. Bu xalq teng huquqli bo‘lmasa ham asoratga solinmagan. 
Sparta aholisining asosiy sinf - tabaqalari - spartaliklar, perieklar va 
ilotlar shu tariqa vujudga kelgan. 
Dehqonchilik. Lakoniyaning iqtisodi o‘ta sust rivojlanib, ibtidoiy 
darajada bo‘lgan. Qadimgi Spartada yer xususiy bo‘lmay, balki jamoa 
mulki hisoblangan. Jamoa o‘z a'zolariga vaqtincha foydalanish uchun 
alohida yer bo‘laklari berib turgan. Ular yerni na sota olar, na ijaraga 
bera olar edilar. Yer ibtidoiy qurollar, ya'ni omoch, motiga bilan 

---

 
 
295
ishlangan. Suli, arpa, bug‘doy, palba ekilgan. Sabzavot ham 
o‘stirilardi. Spartalik va uning oilasi o‘z yerida ishlolmas, balki 
biriktirilgan ilotlar ishlab, dehqonchilik qilgan. Spartaliklar ilotlardan 
hayiqar, shuning uchun tunda shahar hududida bironta ilot qolmasligi 
Shart bo‘lgan. Ilotlar hosil miqdoridan qat'iy nazar natural obrok 
to‘lar, ya'ni spartalikka o‘zlari yetishtirgan hosilning ma'lum qismini 
don, qora mol, o‘simlik moyi va boshqa mahsulotlar topshirishlari 
kerak edi. Bu obrok hajmi katta bo‘lib, shuning uchun ham ilotlar 
qashshoqlikda kun kechirardilar.  
Hunarmandchilik. Spartada yaxshi rivoj topmagan 
hunarmandchilik bilan perieklar shug‘ullanar, ular eng zarur 
narsalarnigina tayyorlar edilar. Uylar ikki asbob: bolta va arra 
yordamida qurilgan.