Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Merkatorning xaritasi jahonning ishonchli xaritasini yaratishdek 
qadimdan davom etib kelayotgan muaamoning yechimi edi. 
“Ptolemey davridan boshlab asrlar davomida dunyo xaritasini yaratish 
bilan kurashib kelgan har qanday xaritashunos xuddi shu ishni amalga 
oshirishi mumkin edi”, deb yozadi Merkatorning biograflaridan biri. 
Bu tasodifiy holat emas edi, chunki xaritaning shunday ko‘rinishi 
yangi joylarni kashf eti uchun ko‘plab sayohatlar qilinayotgan davrda 
yaratildi. Bundan tashqi, o‘sha paytda boo‘qa bir ishonchli jahon 
xaritasi mavjud emas edi. 
Xaritada Yevropa markazda joylashtirilgan. Lekin har doim ham 
shunday bo‘lib kelgan deb bo‘lmaydi. O‘rta asrning sxematik 
ko‘rinishdagi ilk dunyo xaritalarining aksariyati uchtomonlama 
shaklga ega edi. Yer dumaloq O shaklda ifodalanib, u Yevropa, Osiyo 
va Afrikadan iborat uch qism T ko‘rinishda ga bo‘lingan. Odatda T-O 
xaritalarda Osiyo yuqorida bo‘lib, Iyerusalim (Quddus) markazda 
joylashtirilgan. Bu nasroniylik (xristianlik)ning ahamiyatini bildirib 
turgan
1
.  
Endilikda shubhasiz, Yevropa dunyo xaritasining markaziy 
elementiga aylangandi. Hatto, Iyerusalim nomi to‘lig‘icha yozilmay, 
“IRLM” deb qisqartirildi
2
. Merkatorning xaritasi ispan va portugal 
tadqiqotchilarining Janubiy va Markaziy Amerikaga uyushtirgan 
sayohatlari natijasida hosil bo‘lgan bilimlarni o‘zida aks ettiradi. 
Biroq, Shimoliy Amerikaning katta qismi xaritani tugallaydi. Balki 
shu orqali Osiyoga shimoli-g‘arbiy yo‘l mavjud degan savoldan 
qochishga harakat qilingandir. Albatta, ko‘plab jo‘g‘rofiy bilimlar 
hozirga qadar mavhum, masalan, Lotin Amerikasidagi daryolar 
haqidagi bilimlar. Bundan tashqari, Janubiy dengiz hududidagi katta 
kontenent Terra Australis xaritada mavjud emas edi.  
                                                 
1
 Other copies are kept in Amsterdam, Scheepvaart Museum, and Basel, 
University Library. A. Taylor, The World of Gerard Mercator, London 2005, p. 
201 
2
 Mercator Projection, Encyclopædia Britannica Online, 
http://www.britannica.com
, accessed 11 January 2011. 

---

 
 
60