Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
342
- SH -
 
 
SHAYOTIN (shaytonning ko‘plikdagi shakli), shaytonlar - Alloh va insonlarga dushman 
bo‘lgan, o‘zlarining egalari - Iblis ash-Shayton bilan birga Qiyomat kunidan so‘ng 
jahannam azoblariga duchor etiladigan yovuz ruhlar. Sh. - insonlarni yo‘ldan urishda 
Iblisning asosiy quroli, ular insonlarni solih amallar qilishdan chalg‘itishadi va gunoh 
ishlarga boshlaydilar. Olovdan yaratilgan bo‘lib, Iblis tomonidan ko‘payib turishlari 
mumkin. Ismlarga ega bo‘lib turli shakllarga kira oladilar. To‘p-to‘p holda turli 
mamlakatlarda yashashadi, ayniqsa, Hindiston va Suriyadagi Sh. o‘zlarining qudratli 
ekanliklari bilan mashhur. Sh.ga xuddi ash-Shayton kabi rajim sifati qo‘shib ishlatiladi 
(q. Qur’on, 15:17). Rivoyatlarga ko‘ra, Sh. tarixda o‘tgan ko‘p muqaddas shaxslar 
(mas., Yusuf (as))ni gunoh ishlarga va xato qilishga undagan, Sh.ning bir qismi 
Sulaymon (as)ga bo‘ysungan, lekin keyinchalik diyonatsiz ishlariga qaytganlar. Sh. 
insonlarning ibodat qilishlariga xalaqit berishadi, xudoni yoddan chiqarishga majbur 
etishadi, ularni sehrgarlik va afsungarlikka o‘rgatishadi, ko‘pincha ularni yuzaki 
tomondan yaxshi bo‘lib tuyulgan gunohkorona intilish va ishlarga undaydi. Har bir 
insonning o‘z farishtasi bor bo‘lgani kabi, o‘z Shaytoni ham bor deb hisoblanadi.  
Ularning har ikkisi inson qalbini egallash uchun kurash olib boradi. Sh. uning shahvoniy 
intilishlari, lazzatni istashi, qahr-g‘azabi, hasadi va b.dan foydalanib uni Allohning 
yo‘lidan chalg‘itishga intiladi, ba’zan inson buni sezmaydi ham. Sh. vasvasasiga 
uchganlar oxir oqibat do‘zaxga tushadilar, chunki, Sh. Alloh oddida ojizdirlar. Sh.ni 
haydash uchun "A’uzu bi-l-lahi min ash-shayton ar-rajim" yoki Qur’on oyatlarini (mas., 
113, 114) o‘qib, Allohni yordamga chaqirish kifoya. Islom dinidan avval ham, o‘rta 
asrlarda ham Sh. shoirlarga ilhom berib keladi deb hisoblangan. 
Musulmon ilohiyotchilari Sh.ni jinlar bilan aloqasi masalasini muhokama etishgan. Eng 
ko‘p tarqalgan nuqtai nazarga ko‘ra, Sh. -jinlarning eng qaysar va dinsiz qismi. Boshqa 
bir fikrga ko‘ra - azaldan dinsizlikka va do‘zaxga mahkum etilgan maxluklarning bir 
toifasidir. Jinlarning bir qismi Allohga ishonib, shu bilan xalos bo‘lishi mumkin. Qur’on va 
ilohiyotga doir asarlarda ash-Shayton (Iblis) va Sh. ko‘pincha o‘rni almashib kelishadi, 
chunki, Sh. Iblis irodasi va farmonlarining ijrochisidurlar.  
 
 
SHAYTON (arab.) - oliy dargohdan haydalgan farishtaning nomi. Arab tilida shayton 
so‘zi jin, ins, hayvon va b. maxluqlarning bo‘ysunmas, sarkashlariga nisbatan ishlatiladi. 
Qur’onda talqin qilinishicha, Sh.ni Alloh olovdan yaratgan, keyinchalik amriga itoat 
qilmagani uchun oliy dargohdan quvilgan, (rajim) deb la’natlagan. Lekin Alloh 
bandalarini sinab ko‘rish uchun Sh.ga muxdat bergan. Shuning uchun u barchani 
yo‘ddan ozdirishga harakat qiladi. Qur’onda Sh. so‘zining sinonimi sifatida Iblis iborasi 
ham ishlatilgan.