Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
SIFAT - ilk marta mutaziliylar tomonidan "ilohiy atributlar" (sifatlarni) anglatish uchun 
qo‘llanilgan termin. Kalom rivojlanishining dastlabki bosqichlarida S.ning ekvivalenti 
bo‘lib, ma’oniy ("ahamiyatlar", "ma’nolar", "g‘oyalar") termini xizmat qilgan. Ba’zi 
mutakallimlar (Jubba’iy, Boqilloniy, Juvayniy va Faxriddin ar-Roziy) S. termini o‘rniga 
ahvol ("holatlar") terminini ishlatishgan, shu tufayli ularni ashob al-ahvol ("holat 
tarafdorlari") deb atashgan.  
 
 
SIFATIYLAR, as-Sifatiya - "ilohiy sifatlar" (sifat Alloh yoki as-sifat)ni e’tirof 
etuvchilarning umumiy nomi. "As-Sifat" terminini bu ma’noda dastlab mu’taziliylar 
"nu’ut" termini o‘rniga muomalaga kiritganlar. Mu’taziliylar Allohning sifatlari va 

---

Islom Ensiklopediyasi 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
266
mohiyati haqidagi masalani musulmon ilohiyotining bosh aqidasiga aylantirganlar. 
Allohning yagonaligidan kelib chiqqan holda mu’taziliylar "ilohiy sifatlar"ni mustaqil 
mavjudligini inkor etganlar, ular faqat Uning mohiyatining oddiy ko‘rinishi xolos, 
mohiyati bilan bu xususiyatlar bo‘linmas yaxlitlikni tashkil qiladi, deb hisoblaganlar. 
S.dan ba’zilari "ilohiy sifatlar"ni maxluklar sifati bilan tenglashtirgan, shuning uchun 
ularni mushabbihiylar (inson qiyofasiga o‘xshatuvchilar) deb atashgan. Boshqa birlari 
"ilohiy sifatlar"ni g‘oya, "ilohiy substantsiya"da mavjud bo‘lgan moddiy bo‘lmagan reallik 
deb hisoblashgan.  
 
 
SIFFIN JANGI - Yuqori Mesopotamiyada, Frot daryosining o‘ng qirg‘og‘ida joylashgan 
Siffin mavzesida xalifa Ali (kv) qo‘shini bilan Shom (Suriya) hokimi Muoviya qo‘shini 
o‘rtasida sodir bo‘lgan jang (657 y. yozi). To‘qnashuvga 656 y. uchinchi xalifa Usmon 
(ra) o‘ldirilishi munosabati bilan Ali (kv) va Muoviya tarafdorlari o‘rtasidagi keskin 
qarama-qarshiliklar sabab bo‘lgan. Marhum xalifaning yaqin qarindoshi bo‘lgan Muoviya 
xalifalik taxtini egallagan Ali (kv)dan aybdor jinoyatchilarni topshirishni talab qilgan. 
Muoviyaning janjalni hakamlik sudi yordamida tinch yo‘l bilan hal qilish haqidagi taklifini 
Ali (kv) qabul qilishi bilan jang to‘xtatilgan. Sudda Muoviya vakili Ali (kv)ning taxtdan 
voz kechishiga roziligani olishga erishgan. Ali (kv) qo‘shinining bir qismi uni g‘alabani 
qo‘ldan boy berganlikda ayblab, qo‘shinni tark etgan. Bu guruh xorijiylar harakatini 
boshlab bergan.  
 
 
SOBI’IYLAR (yoki as-Sobi’a), as-Sobi’un - ahl ul-kitob va ahl uz-zimma 
kategoriyalaridan biri, dindorlar bilan majusiylar orasidagi mavqeni egallagan va shu 
tufayli musulmon jamoasining "homiyliga"dan foydalangan diniy jamoa. Qur’onda S. 
yahudiylar va xristianlar qatorida qayd etilib kelgan, ular Allohga va Qiyomat kuniga 
ishonganlari uchun Allohning marhamatiga erishib majusiylardan ajratilganlar (2:62/59; 
5:69/73; 22:17). Xalifalik vujudga kelgach, Shim. Mesopotamiyadagi Harron diniy 
jamoasini S. deb atashgan (8-11-a.lar). Harron S.lari gnostik ta’limotlar ta’siri bilan qad. 
Mesopotamiyaning osmon sayyoralariga sajda qilishni saqlab qolganlar. Ular musulmon 
dunyosiga johiliyat davridagi Mesopotamiya madaniy merosining ko‘p jihatlarini, 
jumladan tibbiyot va alkimyo sohasidagi ko‘pgana bilimlarni yetkazganlar. 9-10-a.larda 
Xarron S.i Bag‘dodda paydo bo‘lib, xalifa saroyida muhim rol o‘ynay boshlagan, ularning 
ko‘pchiligi kotib, tarjimon, tabiblik bilan shug‘ullanishgan. Ular orasvdan mashhur 
faylasuflar (Sobit ibn Qurra), tarixchilar (Ibrohim va Hilol as-Sabi) chiqqan. 11-a.da bu 
S. alohida jamoa sifatida barham topgan. Hozirgi vaqtda S. nomi faqat Jan. Iroqdagi 
mandeylar jamoasiga nisbatangina qo‘llaniladi.