Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

SHA’RONIY (yoki ash-Sha’roviy), Abdulvahhob ibn Axmad (1493-1565) - misrlik 
mashhur so’fiy va ilohiyotchi. Saqiyat - Abu Sha’ra qishlog‘ida tug‘ilgan, o‘z shajarasini 
(asossiz ravishda) Ziyoniylar sulolasidan chiqqan Tlemsen hukmdorlariga, ular orqali 
alaviy Muhammad ibn al-Hanafiyaga bog‘lagan. Qohirada yashab, ijod etgan. Shofi’iylik 
fiqhini u Misrning atoqli faqihi Zakariyo al-Ansoriydan o‘rgangan. Ibn Arabiy qarashlari 
unga katta ta’sir ko‘rsatgan. Qohirada Sh. so’fiy va’zxon sifatida tezda shuhrat 
qozongan, tarafdorlari ko‘paygan. Badavlat qozi Abdulqodir al-Mag‘oziliy unga atab 
madrasa kurdirgan va vaqf sifatida bir qancha yer mulklari ajratib bergan. Sh. va uning 
avlodlari undan merosiy foydalanish huquqini olganlar. Shu tufayli Sh. ko‘p xayr-
sadaqalar qilgan, kambag‘allar, mayib-majruhlar, shuningdek, ko‘p sonli muridlarini 
boqqan, bular uning shuhrati yanada ortishiga sabab bo‘lgan. 1774 y. uning sag‘anasi 
ustiga uning nomi bilan ataladigan masjid bunyod etilgan, u hozir ham saqlangan. 
Masjid joylashgan ko‘cha va yaqin atrofdagi mavze ham uning nomi bilan ataladi. Sh. 
hadis, fiqh, so’fiylik va b.ga oid 60 dan ziyod asar yozgan. Ibn Arabiyning kuchli ta’siriga 
qaramay, Sh. uning vahdat al-vujud ta’limotini qabul qilmagan. U "ma’rifatli" so’fiylik 
tarafdori bo‘lib, fiqh va islom aqidalarini chuqur bilish har bir so’fiy uchun shart deb 
hisoblagan. U tavakkulni bir taraflama -har bir ishni Allohning irodasiga tashlab 
qo‘yishni, bu bilan "qashshoqlikda kun kechiruvchi bekorchilar va tekinxo‘rlarni" 
so’fiylikda ortib borishiga qarshi chiqqan. Fiqh sohasida Sh. mezon nazariyasini ishlab 
chiqqan, unga ko‘ra, islomdagi 4 asosiy mazhab o‘rtasidagi ixtiloflar asosan shariat 
qoidalariga amal qilishga oid. Sh.ga ko‘ra, barcha mazhab asoschilari haq bo‘lib, diniy 
qonun negazida sobitqadam bo‘lganlar. Ular o‘rtasidagi farq faqatgana shariatning u yoki 
bu qoidasini "murakkablashtirish" (tashdid) yoki "engillashtirish" (taxfif)dan iborat 
bo‘lgan.  
 
 
SHAHID (arab. guvoh) - islomda din yo‘lida halok bo‘lgan shaxs. Hadislarga ko‘ra, Sh. 
o‘z imonini kofirlarga qarshi urushda xalok bo‘lishi bilan tasdiqlaydi. Unga qabr azobidan 
xoli bo‘lib jannatga tushish kafolatlangan, shuning uchun u dafn etilishidan oldin 
yuvilmaydi. Sh.ning hayotidaga qilgan barcha gunoxlari kechiriladi, jannatda u Alloh 

---

Islom Ensiklopediyasi 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
348
huzurida baland martabaga erishadi. Vaqt o‘tishi bilan g‘ayritabiiy o‘lim topgan (inson, 
hayvon tomonidan o‘ldirilgan, tabiiy ofat, og‘ir yuqumli kasalliklar, zaharlanishdan 
o‘lganlar, haj paytida vafot etganlar va b.) barcha kishilar Sh.lar deb hisoblangan. 
Hadislarda aytilishicha, o‘z obro‘si yo mol-mulki yoki joni yoxud dini, shuningdek, ahdu 
oilasining himoyasi yo‘lvda qurbon bo‘lganlar ham Sh.dir. Vabodan o‘lgan, ichki xastalik 
ila o‘lgan, g‘arq bo‘lib o‘lgan, tom bosib o‘lganlarni Sh. hukmida o‘lganlar deyiladi. 
Boshqa bandalardan farkli o‘laroq shahidlar uchun xos qilingan xislatlar ham bor ekan. 6 
xislat Alloh taoloning yo‘lida jihod qilib shahid bo‘lganlargagana nasib bo‘lar ekan. 1-Sh. 
1-daf’ada mag‘firat qilinadi; 2-Sh. o‘zining jannatdagi o‘rnini ko‘radi; 3-Sh. qabr 
azobidan saqlanadi; 4-Sh. katta qo‘rqinchdan omonda bo‘ladi; 5-Sh.ning boshiga bitta 
yoquti dunyo va undagi narsalardan yaxshi bo‘lgan viqor toji qo‘yiladi; 6-Sh.ni hurlardan 
72 jufti halolga uylantiriladi 7- Sh.ni yaqinlaridan 70 tasiga shafoat qildiriladi.