Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
XO’JA (fors. xoja - xo‘jayin, janob) - turli islom mamlakatlarvda turli davrlarda turlicha 
ma’nolarda ishlatilib kelingan faxriy unvon va murojaat shakli. 
1. Misrda o‘rta asrlarda X.lar - badavlat fors va b. kelgandi savdogarlar. Somoniylar (9-
10-a.) va Raznaviylar (10-12-a.) davlatlarida ulug‘ (buzurg) X. - vazir unvoni. 
Usmoniylar saltanatida X. - ulamoni anglatgan. Sulton murabbiysi, saroy kitobdori va 
haram og‘alari ham shunday atalgan. X. i jahon - Hindiston sultonliklarida (14-15-a.) 
yuqori mansabdor shaxslar unvoni. Ko‘pligi xojagon -Usmoniylar saltanatida (16-20-a.) 
amaldorlar sinfi nomi. X. boshi - viloyatlarda soliq xizmati boshlig‘i. Hoz. Turkiyada X. - 
din bilan shug‘ullanuvchi shaxslar va o‘qituvchiga nisbatan murojaat shakli. Bir qator 
hoz. arab mamlakatlarida xavoja (xuvaja) - savdogarlar, birinchi navbatda nomusulmon 
savdogarlarni anglatadi hamda nomusulmonlarga nisbatan muomalaning yumshoq 
shakli. 
2. O’rta Osiyoda 20-a. boshiga qadar X. - xulafoi roshidin (Abu Bakr, Umar (asosan), 
Usmon va Ali (uni Muhammad (sav) qizlari Fotimadan bo‘lgan avlodlaridan tashqari; q. 
Sharif) dan tarqalgan ekanliklarini da’vo etuvchi shaxslarning faxriy unvoni. Boshqa 
manbalarda X.lar arablarning fathiy yurishlarida boshchilik qilgan sarkardalarning 
avlodlari deb hisoblanadi. X.lar islomda oqsuyaklar tabaqasi sifatida sayyidlardan keyin 
turib, imtiyozlarga ega bo‘lganlar, ba’zi musulmon mamlakatlarida hozir ham ularning 
imtiyozlari saqlanib kelinmoqda. Urta Osiyoning siyosiy va iqtisodiy hayotida X.lar katta 
nufuzga ega bo‘lganlar, juda katta yer va mulkka egalik qilganlar. 
3. Abdulxoliq G’ijduvoniy asos solgan Xojagon so’fiylik tariqati a’zosini anglatuvchi 
istiloh, keyinchalik (19-a.) kelib chiqishi mana shu tariqat bilan bog‘liq bo‘lgan bir necha 
hukmdorlar sulolasi. 
4. Hindistondagi ismoiliylar-nizoriylar jamoasini anglatuvchi istiloh. Ular shuningdek, 
Zanjibar, Afrikaning sharqiy qismi, Hindikush (u yerda mavolis deb ham atalganlar), 
O’rta Osiyoning bir qancha viloyatlari, Sharqiy Eron va Fors ko‘rfazi intaqasida 
yashaydilar.  
5. Hindistonda, asosan, ismoiliy-nizoriylar, sunniylar, shia-imomiylardan tarkib topgan 
aholi guruhiga nisbatan ishlatiladigan istiloh.