|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
35
"Agar yetim qizlarga adolat qila olmaslikdan qo‘rqsangiz, sizlar uchun nikohi halol bo‘lgan
ayollarga ikkita, uchta, to‘rttadan uylanaveringlar. Endi agar (ular orasida) adolat qila olmasliqdan
qo‘rqsangiz, bir ayolga (uylaning) yoki qo‘l ostingizdagi cho‘ri bilan (kifoyalaning). Mana shu jabru
zulmga o‘tib ketmasligingizga yaqinroq ishdir".
Bu Ollohimiz kalomining tarjimasi edi. Kamina mazkur oyati karimani quyidagicha izohlagan
edim: (Gap ustoz Alouddin Mansur tarjimasida o‘zbek tilida chop etilgan Qur’oni Karimdaga tafsir —
izoh ustida ketmoqda —
O‘ K.)
"Ulamolar mazkur oyatni quyidagicha tafsir qiladilar: "Shariat hukmicha ota-onadan ajrab, yetim
bo‘lib qolgan qizni o‘z qaramog‘iga olgan odam u qizga uylanishga haqqi bor. Lekin, odatda, bunday
hollarda ko‘pincha qizning haqqi — mahrini to‘la to‘kis qilib bermay, arzon-garov uylanib olish
payiga tushiladi. Shuning uchun Qur’on yetim qizlarning haqqini ado qila olmaslikdan qo‘rqsangiz,
Sizlar uchun nikohi halol bo‘lgan ayollarga ikkita, uchta, to‘rttadan uylana-veringlar, deb ruxsat beradi
va darhol u xotinlar o‘rtasida adolat qilish shart ekanini ta’kidlaydi. Qolaversa, Islomdagi bu qonun
Qur’on nozil bo‘lgan davrda keng tarqalgan ko‘pxotinlikni tartibga solish uchun joriy qilingan edi.
Chunki, Islom kelishidan ilgari bir erkak qo‘li osgida o‘nlab ayollar har qanday haq-huquq, adolat va
hurmat-e’tibordan mahrum bo‘lgan holda kun ko‘rar edilar. Islom kelgach, bu sanoq eng ko‘pi to‘rtga
bo‘lishi mumkinligi va albatta, o‘rtada adolat barqaror bo‘lishi shart ekanligi qonun qilindi. Lekin,
baribir, hakli suratda shunday savol tug‘iladi: modomiki, adolat murod ekan, nima sababdan bir
erkakka faqat birgina ayol bilan turmush qilish amr etilmadi? Islom ulamolari bu savolga shunday
javob qiladilar:
Ma’lumki, Islom voqeiy dindir. Ya’ni, u insonni pokiza hayot kechirishiga da’vat qilishda
g‘ayrivoqeiy yo‘llarni tutmaydi. Binobarin, bu qonunda ham voqeiy, insoniy hayot nazarda tutilgan.
Birinchidan, asrlar davomidagi tajribalar ko‘rsatishicha, o‘g‘il boladan ko‘ra qiz bola ko‘proq tug‘iladi;
ikkinchidan, ayol kishi erkak kishidan ko‘ra uzunroq umr ko‘rishi ham voqeiy haqiqat; uchinchidan,
turli fojialar, xususan, urush va to‘qnashuvlarda, asosan, erkaklar halok bo‘ladi.
Mana shu va yana boshqa ko‘p sabablar natijasida ayollarning sanog‘i erkaklarning sanog‘idan
ko‘proq bo‘ladi, demak, bir erkak faqat bir ayolga uylanishi mumkin deyilsa, erkak sanog‘idan ortib
qolgan ayollarga zulm qilingan bo‘lur edi. Ya’ni, bu ayollar o‘zlarining turmush qurish va ona bo‘lish
huquqlaridan mahrum bo‘lib qolar edilar. Natijada, jamiyatda nopoklik va maishiy buzuqlik yuzaga
keladi. Shuning uchun Islom moddiy imkoniyatlari bo‘lgan kishilarga agar adolat qilishning uddasidan
chiqsalar, birdan ortiq ayol bilan turmush qurishga ruxsat beradi. Va shu yo‘l bilan birga ayollar
o‘rtasida adolat qilmay, faqat shahvoniy nafsini qondirish uchungina ko‘p xotin olishga ruju qo‘ygan
kimsalar uchun Oxiratda ashaddiy azob borligi haqida ogohlantiradi. Demak, yuqoridaga oyati karima
o‘rtaga tashlangan savolga to‘la-to‘kis javob berar ekan.
Lekin biz zamondoshlarimizning saviyalaridan, diniy bilimlarga qanchalik omil ekanliklaridan
xabardor bo‘lgan kishi sifatida yana qo‘shimcha qilib aytishimiz kerakki, haqiqatan shariatimiz birdan
ortiq xotin olishga ijozat beradi. Biz bu ijozatning hikmatlarini tafsirimizda bayon qilganmiz. Lekin
yana shuni ham bilib olishimiz kerakki, birdan ortiq ayolga uylanish jamiyatni toza tutishga va har bir
insonni — xoh ayol, xoh erkak bo‘lsin, harom yo‘ddan qaytarishga hamda yetim farzandlarga ota yoki
ona bo‘lib tarbiya berishlariga xizmat qilsa, demakki, insonlarni, xususan, bolalarni tarbiyalashga,
jamiyatning yaxshilanuviga, intizomga tushuviga xizmat qilsa — bu holatda, albatta, bu hukm har
qanday jamiyat uchun zarur hukmdir.
Lekin, ba’zilarning shunchaki bir ko‘ngilxushi uchun, puldorligi yoxud mansabdorligi sababli
o‘zining ko‘z ochib ko‘rgan ayoliga, farzandlariga beparvo bo‘lib, boshqa bir ayolga maxfiy suratda
uylanib olib, "Bu — shariatning ijozati", deyishlari, aslida, shariatga amal qilganlik emas. Bundaylar
shariatimiz qaytargan ishni qilgan kishilar bo‘ladilar. Chunki Qur’oni Karimda Olloh taolo: agar adolat
Alouddin Mansur. Imomi A’zam — buyuk imomimiz
Do'stlaringiz bilan baham: |
