Microsoft Word hazrati umar ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
80
Саъд эса, икки тарафдан Хурмузонга ёрдам келиши мумкин бўлган йўлларни тўсди. Шу 
тариқа форс қўмондони Утба билан бирга-бир жанг қилишга мажбур бўлди. 
Қўшинлар Дужайл (кичик Дажла) бўйида тўқнашди. Уруш авж олган паллада, 
Хурмузоннинг юрагига ғулғула тушди. У катта куч ва қудратга эга бўлган Рустамнинг 
мағлубиятга учраганини эслаб келди. 
Дунёда яхши яшаш учун жангдан бошқа йўллар ҳам бор эди, зотан, жанг ҳаётнинг боши 
эмас, охиридир. У хабар бериб, сулҳ тузмоқчилигини билдирди. Унинг қарори Утбага 
етказилгач, мусулмон амири шу пайтгача олинган ерлар мусулмонлар қўлида қолиши шарти 
билан сулҳга рози бўлди. 
Сал муддат ўтгач, Утба Басра ва унинг атрофидаги қабила бошлиқларидан иборат бир гуруҳ 
одамни Ҳазрати Умарнинг ҳузурига жўнатди. 
Улар Мадинага етиб боришгач, халифа қабулига киришди. Ҳамма қабила бошлиқлари ўз 
одамлари учун нимадир сўради. Кейин бир йигит ўрнидан туриб: 
— 
Эй мўминлар амири, волий кўрмаган жойларини хабарчилар орқали кўради, улар орқали 
эшитади. Куфадаги танишларимиз яхши ҳимояланган, суви чучук, серҳосил ерларга 
жойлашдилар. Экинни экар-экмас, униб чиқаверади. Бизлар эса унумсиз тупроқларда келиб 
қолдик. Бунинг устига бир тарафимиз чўл, бир тарафимиз денгиз. Даромадимиз кам, 
харажатимиз кўп. Бойларимиз оз, фақирларимиз бисёрдир. Пул сарфлаган нарсамиз ўзини 
оқламайди. Эй мўминлар амири, Аллоҳ бизга кенг ўлкаларни насиб этган. Маошимизга қўшиб 
беринг, илтимос. Қорнимизни тўйдира оладиган ерлардан ажратинг. 
Йигитнинг эҳтиром ила сўзлашини завқ билан тинглаган Ҳазрати Умар: 
— 
Сен кимсан, исминг нима? — деб сўради. 
— 
Ахнаф ибн Қайс. Халифа йиғилганларга қараб: 
— 
Бу бола басраликларнинг бошлиғи бўлади, — деди. Ҳазрати Умар бу йигитни илк бор 
кўриб турган бўлса-да, у ҳақда айтганлари тўғри эди. Ахнаф ақл, билим ва тажрибаси билан 
бугунгача ва бундан кейин ҳам ҳурматга сазовор инсон эди. Одамлар у ҳақда: «Ҳурмат-
эътиборига путур етказишини билса, сувни ҳам ичмайди», дейишлари ҳам унинг қай даражада 
эҳтиёткор ва мулоҳазали одамлигини билдиради. 
Ахнафнинг ягона айби кўсалиги эди. Соқол пулга сотиб олинганидами, йигирма минг 
дирҳамнинг ҳам бахридан ўтарди. У қиличини кўтарганда, юз минг қилич кўтариларди. Бу 
фикрлар Ахнафнинг қавми орасида қандай обрўга эга эканини кўрсатади. 
У ҳаётда бошига қилич келса-да, фақат ҳақиқатни гапиришни одат қилган эди. Масалан, бир 
куни Муовия ибн Абу Суфён ўғли Язид ҳақида сўраганида, барча одамлар унинг яхши 
томонларини айтиб, тайинланаётган лавозимига лойиқ эканини билдирар, Ахнаф эса жим турар 
эди. Шунда Муовия унга: 
— 
Абу Баҳр, сўз навбати сенга, — деди. 
— 
Ёлғон гапирай десам, Аллоҳдан қўрқаман, рост гапирсам, сиздан, — деб юксак 
жасоратини маданий йўл билан билдирган эди... 
Ҳазрати Умар Утбага бир мактуб ёзди. Мактубни олган Утба Ахнафнинг қабиласига улар 
сўраган жойдан ер ажратди. 
Бундан ташқари, мактубда Ҳазрати Умар Утбага Ахнафнинг маслаҳатларидан 
фойдаланишни ҳам тавсия қилган эди. (Ибн Асир, «Ал-комил») 
* * * 
Сулҳ туфайли бир оз тинчиган Хурмузон баъзи воқеаларни унутди. У Ироқ жанубида 
яшайдиган араб бўлмаган қабилалар билан тил топишди. Бундан Ғолиб ва Қулайб қабилалари 
мусулмон қўмондонларига шикоят қилишди. Вазиятдан аввал Утба, кейин Ҳазрати Умар 

---

Ҳазрати Умар ибн Хаттоб (р.а.). Аҳмад Лутфий Қозончи