Microsoft Word Hayot faoliyati xavfsizligi 3- ma'ruza

8.-rasm. Nurlanishni yutuvchi moslamalar: a-suv oqimi yordamida sovutish; b, s-
qovurg’asimon yuzalar yordamida sovutish. 
Koaksil’ va to`lqin qaytaruvchi va yutuvchi qurilmalarni muvofiqlashtirish maqsadida ular 
qiyshiq yuzali, ponasimon va pog’onali shuningdek, dielektrik shaybalar sifatida bajarilishi 
mumkin.
Nurlanish quvvatini kamaytirish maqsadida ishlatiladigan attenyuatorlar doimiy va 
o`zgaruvchan bulishi mumkin. Doimiy attenyuatorlar elektromagnit to`lqinlarini yutish koeffitsienti 
katta bulgan materiallardan ishlanadi. 
Bu attenyuatorlarning pichoqlari va plastinkalari dielektrik moddiydan tayyorlanadi va ustki 
qavati yupqa metall plastinka bilan qoplanadi. Ular elektromagnit kuchi chiziqli maydoniga parallel 
ravishda o`rnatiladi. Attenyuatorlarning so`ndirish kuchi pichoqni to`lqin o`tkazgichga chuqurroq 
botirish yoki plastinkalarni bir-biriga yaqinlashtirish yo`li bilan oshiriladi yoki kamaytiriladi. 
Nurlanish yutuvchi qurilmalardan va attenyuatorlardan to`g’ri foydalanish elektromagnit 
energiyasini tashqi muhitga tarqalishini 60 dB dan ko`proq miqdorda kamayishini ta`minlaydi va 
nur kuchlanish oqimi 10 mk Vt/sm
2
dan bulmagan miqdorini taminlash imkoniyati mavjud bo’ladi.
Elektromagnit nurlanishlaridan muhofazalanishning asosiy usullaridan biri-ekranlar usulidir. 
ekranni to`g’ridan-to`g’ri elektromagnit to`lqinlarini tarqatayotgan manbaga yoki ish joylariga 
o`rnatish mumkin. Nur qaytarish ekranlari elektr tokini yaxshi o`tkazadigan materiallardan yasaladi. 
ekranlarning muhofazalash xususiyati, elektromagnit maydoni ta`sirida ekran yuzasida Fuko 
tokining hosil bo’lishiga asoslangan. O`z navbatida Fuko toki elektromagnit maydoniga qarama-
qarshi zaryadga ega bulgan zaryad hosil qiladi. 
Natijada ikqila maydonning qo`shilishi ko`zatiladi va ikkala maydondan uncha katta kuchga 
ega bulmagan maydon qoladi.
Ekran yuzasida bulgan yo`qotilgan energiya va ma`lum miqdordagi nurlanishni yo`qotish 
mumkin bulgan ekran qalinligini hisoblash mumkin. ekrandan o`tib kelayotgan nur oqimi quvvati 
va zichligini R
o
va I
o 
bilan, ekransiz nur oqimi quvvati va zichligini R va I bilan belgilaymiz.
Bunda kuchsizlangan nurlanish quyidagi formula bilan aniqlanadi: