Microsoft Word fitrat publisistika ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
19
Бухоро ҳукумати неқди фалсафаға кўрадур
1
бизнинг мактабларимизнинг давомини мусоада
2
қилмади, яшатмади. Шул кундай берли биз мактабсиз қолдуқ. 
Мундан сўнг: «Мактаб йўли бирла бўлмаса бошқа бир йўл бирла тиришуб қарайлиқ!» деб 
тижорат йўлина кирдик ва Бухоро ҳукуматидан рухсат олуб бир китобчилук ширкати ва бир 
кўмоч нарсаси ширкати
3
тузувдик. 
Китобхонамизда газит ва журналлар бирла бирликта ҳадис ва тафсир ҳамда дарс китоблари 
келтуруб эски мадрасатарнинг шогирдларика уч юз ҳақ бирла дарс китоблари сотдирамиз. 
Кўмоч ширкати даҳи юз молларини уч юз баҳо бирла сотуб фойдасини(нг) кўбиси «жадид» 
бўлмаған ширкатлар орасинда тақсим этўб турадир. Демак, бизнинг ижтиҳодимиздан
4
«
жадид» 
бўлмаған ва «жадид»ларни яротмай турған одамлар фойдаланалар. 
Энди «жадид»лик маслакинда бўдғанларнинг ўз ҳолларини-да бир оз таъруф қилайлик: 
Бу «жадид»ларнинг кўбраклари эски мадрасаларда, дарсларини энг яхши равишда тамом 
этучилар бўлуб ораларинда бу кунда зўр мударрислар ва олимлар бор. Мунлар тафсир ва ҳадис 
дарслари ўқуталар, ўқутмағанларида дарс ўқитув лозим бўлғанда ўқитувға маҳтаддирлар. 
Мунлар юзлар бирла ҳадиси шарифларини хатосиз ёдлағанлар ва дуруст онглайлар. Энди 
Пайғамбардан ривоят этилатурған бир ҳадисни-да дуруст ёза билмаған, имло ҳунариндан-да 
маҳрум одамлар чиқсунлар-да шу шундай одамларни акфор этсунлар, акфор бирлагина қаноат 
этмай, қонлари ҳалол бўлув бирла фатво берсунлар. Шу шийми инсоф? Буми мусулмонлиқ? 
У отиш ўйновчилар
5
, 
ароқи ичучилар ва бутун амрларини фисқу фужур йўлида ёздиручилар 
Бухорода оз тугул. Милйўнлар Сирла инсонларнинг қонларини сув каби оқузиб туручи ва ғоз 
минглар бирла болаларини, хотунларини етим ва кишисиз қолдиручи бу кунги зўр суқишдан 
ибрат-ла ҳамма кайф ва сафо мажлислари қуруб мусулмон болаларини ўйнатучилар-да кўб. Шу 
шийдай халқлар озғина-да тақтиъ қилинмағанлари ҳолда ислом ва мусулмонларнинг 
тараққийси учун тортишучилар акфор қилинсунлар, қонлари мубоҳ кўрилсун! Диёнат шу 
шийми? Буми одамчилик?! 
Қуръони карим мусулмонлиғни даъво қилиб салом беручиларни акфор қилудан манъ 
этадир. Мусулмонларни акфор қилучилар билсунларки, «Мусулмон кишиларини акфор 
қилучилар агарда шул киши кофир бўлмаса, ўзлари кофир бўлурлар» мазмунида ҳадиси 
шарифлар Бухорий
6 
бирла Муслим
7
саҳиҳларинда бор. 
Эълончи афандилар, фитна қўзғатучи ўрнинда Қуръон бирла Ҳадис ўқуб шундай олий 
сўзларни ўргансалар ва билған нарсаларини дуруст ёзарға тиришсалар яхшироқ ва 
мусулмончароқ бўлур эди. 
Бу мақолани ёзувимиз ўлимдан қўрқувдан тугул. Биз ўлумдан қўрқмаймиз. Ҳақ йўлда 
ўлдирилув ва ўлув ботиллиқ
8 
узринда яшовдан яхшироқ. Хайрлироқ. Биз муни Қуръони 
каримда ўқуб шунға аён кетурганмиз. Балки муни ёзувдан мақсадимиз бухоролиларни инсофға 
даъват этув ҳамда ҳукуматимизнинг диққатини жалб қилувдир. Ҳукуматимиз мундай 
масъаладан сукут этмасун, балки бу ишни тафтиш ва тадқиқ қилсун эди. Агарда айб бизда 
бўлса, тейишли жазони берсун, йўқса шундай эълон ёзучиларни топуб майдонға чиқарсун. 
«
Онларға тейишли жазо берсун эди» демаймиз. Жазо бермасун, балки танбеҳ ва насиҳат 
қилсун. 
1
ниндай фалсафага қўрадир — қандай фалсафага асосланади. 
2
мусоида — «мусоид» ёрдам берувчи. Бу ерда: ёрдам бермади маъносида. 
3
кўмоч нарсаси ширкати — Бухорода жадидлар томонидан очилган тижорат ширкатларидан бири. 
4
ижтиҳод — тиришиш, сайъ-ҳаракат. 
5
отиш ўйновчи — қиморбоз. Бу ерда: ошиқотувчи. 
6
Бухорий — асли исми Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорий (810—870). «Ал-жомиъ ас-саҳиҳ» китобидаги 
ҳадислар назарда тутилади. 
7
Муслим — Муслим ан-Нишопурий машҳур муҳаддис назарда тутилади. 
8
ботиллик — ноҳақ, асоссиз. Бу ерда: беҳуда. 

---

Абдурауф Фитрат. Публицистик асарлар