|
kutubxonachi.uz
– Xalq xizmatida.
YouTube
|
Telegram
|
Telegram Bot
15
mumkin. Kun botishiga ikkn soat qoldi, u shu payt ichida suzib chiqsa, ajab emas. Agar chiqmasa,
oydinda yuqoriga ko‘tarilar. Bu ham bo‘lmasa, balkim, tong bilan chiqar. Qo‘lim ham ayilib ketayotgani
yo‘q, bardam-baquvvatman. Qarmoqni men emas, u yutgan-ku. Ammo tortishi shunchalik bo‘lsa, o‘zi
qanday baliq bo‘ldiykin! Aftidan, chilvirni ham mahkam qisib olganga o‘xshaydi. Unga shunday bir
qarab ololsam edi, o‘shanda u bilan qanday muomala qilishni o‘zim bilardim».
Cholning yulduzlarga qarab qilgan taxminiga ko‘ra, baliq o‘z yo‘lini o‘zgartirmasdan tun bo‘yi suzib
chiqdi. Quyosh botgandan so‘ng sovuq turdi, butun orqasi, yelkalari, keksalik asar qilgan oyoqlarida ter
qotib qoldi, u sovqotdi. Kunduzi chol xo‘rakli yashik ustiga tashlab qo‘yilgan qopni olib, quritish uchun
oftobga yoyib qo‘ygan edi. Kun botgach, u qopni bo‘yni atrofiga o‘radi-da, o‘ram ipi ostidan ohista
o‘tkazib, orqasiga tushirdi. Endi o‘ram zalvoridan yelkasi avvalgidek qiyilibqirchilmas, qayiq burniga
yonboshlagancha, qulaygina o‘rnashib olganidan, anchayin yengillik tug‘ilgan edi. To‘g‘risini aytganda,
bu yengillik nomigagina adi. Ammo u o‘zini bularning bari go‘yo shohona bir qulaylik deb ishontirardi.
«Men uni bir yoqli qilolmayman,— lekin u ham meni bir yoqli qilolmaydi,— dedi chol o‘ziga.— U
boshqacha biron lo‘ttibozlik o‘ylab chiqarmaguncha, shunday bo‘ladi».
U bir marta o‘rnidan turdi, bortosha yozildi, yulduzlarga qarab, qayiqning qayoqqa yo‘l
tutayotganligini belgiladi. Chilvir uning yelkasidan to‘ppa-to‘g‘ri suvga tushib turgan nozikkina nur
bo‘lib ko‘rinardi. Qayiqning harakati endi sekinlashgan, Gavana chiroqlari ham pilpillab xira ko‘rinar
edi, oqim ularni sharq tomonga surib ketayotganga o‘xshardi. «Gavana chiroqlari ko‘rinmay ketyaptimi,
bas, demak biz borgan sari sharqqa qarab boryapmiz,— deb o‘yladi chol.— Agar baliq yo‘lini
o‘zgartirmagan bo‘lganda, men ularni hali yana bir necha soat ko‘rib turgan bo‘lardim. Qiziq, bugungi
o‘yinlarning natijasi qanday bo‘ldiykin? Qani endi qayig‘ingda radio bo‘lsa!» Ammo o‘z o‘yini o‘zi
bo‘ldi: «Hadeb alahsiyverma! Qilayotgan ishingni o‘yla. Qovun tushirib qo‘ymaslik uchun, o‘yla».
Keyin ovoz chiqarib dedi:
— Bolaning yonimda yo‘qligi yomon bo‘ldi. Harna madad edi. Ham bularning barini o‘z ko‘zi bilan
ko‘rgan bo‘lardi.
«Keksayganda, kishi yolg‘iz o‘zi kimsasiz qolmasin ekan,—deb o‘ylardi u.— Ammo bu ko‘rgilikdan
qochib qutulib bo‘larmidi. Tunets hidlanib qolmasdan burun yeb olishni unutmasam bo‘lgani, axir, men
kuchdan qolmasligim kerak. Unchalik ochiqmagan taqdirimda ham, uni erta bilan yeb olish xotiramdan
ko‘tarilmasa bas. Ishqilib, nima bo‘lganda ham unutmay-da, unutmay»,— deb takrorlardi u.
Tunda qayiq yoniga ikki dengiz cho‘chqasi suzib keldi. Chol nar cho‘chqaning pishqirganini,
modasining go‘yo homuza tortganday, eshitilar-eshitilmas, pishillayotganini eshitdi.
— Qurg‘urlar-e,— dedi chol.— O’ynashadi, sho‘xlik qilishadi va bir-birlarini yaxshi ko‘rishadi. Ular
bizga xuddi uchar baliqlar singari yaqin.
Keyin u qarmog‘iga tushgan katta baliqqa juda ham achinib ketdi. «Turgan-bitgani mo‘‘jiza-ku bu
baliqning. Uning dunyoda necha yil umr surganini xudoyim-ning o‘zi biladi. Mening qo‘limga hech
qachon bunaqangi kuchli baliq tushmagan. O’zini tutishini qarang, aql bovar qilmaydiya bunga. Ehtimol,
uning sakrab chiq-mayotgani ham benihoya aqlli bo‘lganidandir. Agarda u bor kuchi bilan oldinga intilsa
yoki sapchiy qolsa bormi, tirik qo‘ymasdi meni, axir. Ammo, balki bu uning qarmoqqa birinchi marta
tushishi emasdir va u jonini saqlash uchun mana shu alpozda kurashmoqni a’lo bilar.
O’z muxolifi yolg‘iz bir kishi, u ham bo‘lsa, chol ekanini qaerdan bilsin. Lekin bu baloyi azim baliq
ekan, agar uning go‘shti mazali bo‘lsa, qanchadan-qancha pul keltiradi! U xo‘rakka ham norday
tashlandi, nor-day sudrayapti, buning ustiga men bilan qo‘rquv nima bilmasdan olishyapti. Qiziq, u
o‘zining nima qilishi kerakligini bilarmikin yoki xuddi menga o‘xshab, bosh-ketiga qaramay
suzyaptimi?»
Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: |
