Microsoft Word экология мар матн лотин rtf

5. O‘zbekiston hududidagi geoekologik muammolar va ularni 
hal qilish yo‘llari. O‘zbekistonda keyingi 30-40 yil mobaynida yangi 
qazilma boyliklar konlarning topilishi, kuchli energetika asosining 
yaratilishi, shuningdek qulay tabiiy va iqlimiy sharoitlar hamda mehnat 
boyliklarining ko‘pchiligi tufayli ishlab chiqarish kuchlari nihoyatda tez 
taraqqiy etdi. 
Fan – texnika yutuqlarining hayotda keng qo‘llanilishi va buning 
natijasida ishlab chiqarish kuchlarining keng miqyosda taraqqiy 
etayotganligi tufayli tabiatda bir qator ekologik muammolar ham 
vujudga kelmoqda. Shulardan biri atmosfera havosini ifloslanishi. 
O‘zbekistonda atmosfera havosiga chiqarilayotgan turli chiqindilar 80-
yillarning o‘rtalariga nisbatan kamayish yo‘nalishida bo‘lishiga 
qaramasdan hali ham yuqori ko‘rsatkichlarni tashkil qiladi. Rasmiy 
ma’lumotlarga ko‘ra sanoat korxonalarda 1981 – 1985 yillarda har yili 
soatiga 421,3 ming m
2
gazni tutib qoluvchi va zararsizlantiruvchi 
moslamalar ishga tushirilgan bo‘lsa, 1986-1990 yillarda 723 ming m
3
, 
1991 yilda 1282,8 m
2
, 1992 yilda 79,6 ming m
3
, 1993 yilda 357,8 ming 
m
3
1994 yilda 514 ming m
3
gazni tutib qoluvchi va va 
zararsizlantiruvchi moslamalar o‘rnatiladi. Turg‘un manbalarda havoga 
chiqarilayotgan chiqindilarni tutib qolish va zararsizlantirish bilan birga 
talay miqdordagi zararli chiqindilar havoni ifloslab kelmoqda. Havoni 
ifloslantirshda birinchi o‘rinda Olmaliq – 145 ming t, Angren – 126,2 
Farg‘ona – 88,8, Qarshi – 73,4, Navoiy – 57,9, Jizzax – 24,8, Toshkent – 
23,2, Chirchiq – 21,9, Bekobod – 15,1, Samarqand – 13,6 ming t va 
boshqalar turadi. O‘zbekistonda atmosfera havosining ifloslanishi 
ko‘proq yirik sanoat tugunlariga to‘g‘ri keladi. Atmosfera havosining 
ifloslanishida ba’zan mahalliy zonalar tarkib topadi. Ko‘pincha kimyo, 
neft va gazni qayta ishlash, mikrobiologiya sanoati, qora va rangli 
metallurgiya va boshqa korxonalar chiqindilari shunday zonalarni hosil 
qiladi. Ularning havoga chiqargan texnogen chiqindilari tarkibida 

---

95 
qo‘rg‘oshin, oltingugurt va xlorid miqdori, vanadiy oksidi va boshqa 
yuqori darajada ta’sirchan moddalar bo‘ladi. Bunday moddalar soni 150 
dan ortiq. Yurtimizdan yuqoridagi geoekologik muammolardan tashqari 
suv resurslarini ifloslanishi, yer resurslarini ifloslanishi kabi geologik 
muammolar ham mavjud.