|
Калонов
Б.Х.
Ўзбекистон
Республикасида
давлат
экология
назоратининг ҳуқуқий муаммолари. ю.ф.н.дисс... автореферати. – Т., 2004. –
Б.21.
36
4) amaldagi ekologik qonunlarga rioya qilinishini nazorat etish.
Ekologik nazoratning quyidagi shakllari mavjud:
– axborotlash;
– ogohlantirish;
– jazolash.
Amaldagi qonunchilikka asosan ekologik nazoratning quyidagi
turlari mavjud:
1) atrof tabiiy muhit monitoringi;
2) davlat ekologik nazorati;
3) idoraviy ekologik nazorati;
4) ishlab chiqarish nazorati;
5) jamoat ekologik nazorati.
«Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonunning 28-moddasida
atrof tabiiy muhit monitoringi berilgan va unga asosan, O‘zbekiston
Respublikasi hududida atrof tabiiy muhitning holati va uning resurslarini
kuzatish, hisobga olish, ularga baho berish va ularning istiqbolini
belgilashni ta’minlash maqsadida atrof tabiiy muhitning davlat monito-
ringi tizimi tashkil etiladi.
Atrof tabiiy muhitning holati, tabiiy resurslardan foydalanish ustidan
kuzatuv maxsus vakolat berilgan idoralar, shuningdek faoliyati atrof
tabiiy muhitning holatini yomonlashtiradigan yoki yomonlashtirishi
mumkin bo‘lgan korxonalar, tashkilotlar va muassasalar tomonidan
amalga oshiriladi.
Maxsus vakolat berilgan idoralar, shuningdek aytib o‘tilgan korxo-
nalar, tashkilotlar va muassasalar o‘z kuzatuvlariga doir materiallarni
tegishli davlat idoralariga bepul berishlari shart.
Monitoring tuzilishi, mazmuni va uni amalga oshirish tartibi O‘zbe-
kiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi tomonidan
ishlab chiqiladi va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
tomonidan tasdiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi «Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi
qonunning 31-moddasida ko‘rsatilganidek, tabiatni muhofaza qilish
sohasidagi davlat nazoratini davlat hokimiyati va boshqaruv idoralari,
maxsus vakolatli davlat tabiatni muhofaza qilish idoralari tomonidan
amalga oshiriladi.
Quyidagilar maxsus vakolatli davlat tabiatni muhofaza qilish
idoralari hisoblanadi:
– O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi;
– O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi;
37
– O‘zbekiston Respublikasi Sanoatda, konchilikda va kommunal-
maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat
inspeksiyasi;
– O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi;
– O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi;
– O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari, geodeziya, kartografiya
va davlat kadastri davlat qo‘mitasi.
Maxsus vakolatli davlat tabiatni muhofaza qilish idoralari tabiatni
muhofaza qilish sohasidagi davlat nazoratini amalga oshirishda
qatnashishga idoraviy ekologiya xizmat bo‘linmalarini belgilangan
tartibda jalb etishlari mumkin.
«Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonunning 32-moddasida
tabiatni muhofaza qilish sohasidagi idoraviy, ishlab chiqarish va jamoat
nazorati qayd etilgan bo‘lib, unga binoan vazirliklar, davlat qo‘mitalari
va idoralarning ekologiya xizmati shu vazirlik, davlat qo‘mitasi yoki
idora tasarrufidagi korxonalar va tashkilotlar faoliyati ustidan tabiatni
muhofaza qilish sohasidagi idoraviy nazoratni amalga oshiradi.
Tabiatni muhofaza qilish sohasidagi ishlab chiqarish nazoratini
korxonalar, birlashmalar, tashkilotlarning ekologiya xizmati amalga
oshiradi va tabiatni muhofaza qilish, tabiiy resurslardan oqilona foydal-
anish va ularni tiklash, atrof tabiiy muhitni sog‘lomlashtirish, tabiatni
muhofaza qilishga doir qonunlarning talablari bajarilishi yuzasidan
dasturlar hamda ayrim tadbirlar ijrosini tekshirish maqsadini ko‘zlaydi.
Tabiatni muhofaza qilish sohasidagi jamoat nazoratini jamoat
birlashmalari, mehnat jamoalari, fuqarolar amalga oshiradilar.
Idoraviy, ishlab chiqarish nazoratini amalga oshiruvchi ekologiya xiz-
matlarini va ekologiya sohasidagi jamoat nazoratini tashkil etish hamda
ularning faoliyat ko‘rsatishi tartibi ushbu qonun va mazkur xizmatlar
hamda jamoat nazorati to‘g‘risidagi nizomlar bilan tartibga solib boriladi.
Amaldagi ekologik qonunlar talablaridan ma’lumki, ekologik
nazoratni olib borishda bir qancha usullardan foydalaniladi:
1) kuzatib borish, ma’lumotlar olish va berish;
2) tekshirish;
3) ekologik halokat va xavfning oldini olish;
4) ekologik qonunlar buzilishining oldini olish;
5) tegishli ruxsatnomalar berish, faoliyatni cheklash, to‘xtatish va
bekor qilish;
6) tegishli jarimalar solish;
7) sodir etilgan huquqbuzarlik qurollarini musodara qilish.
38
Xullas, ekologiya sohasida davlat nazoratini olib borish barcha tabiat
obyektlaridan oqilona foydalanishni va ularni muhofaza qilishni ta’min-
laydi hamda ekologik qonun va talablarning to‘g‘ri amalga oshirilishini
ta’minlaydi.
Ekologiya sohasida davlat boshqaruvining yana bir funksiyasi
ekologik ekspertiza hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
