Microsoft Word ece. Cep. 156. Uzbek doc

 
Рамка 2.1: Режали текширувлар тўғрисида жамоатчиликнинг хабардорлиги 
 
Жамоатчилик хабардорлигини ошириш мақсадларида, жамоатчилик бизнес жамоаси режали текширув қилиниши тўғрисидаги 
ҳужжатлар билан танишиш имкониятига эга. Хусусан, хўжалик юритувчи субъектлари ва якка тартибдаги тадбиркорларни 
текширув қилиш режаси “Норма” ахборот ва ҳуқукий маълумотлар ва бошқа маълумотлар базасида жойлаштириладиган 
“Солиқ ва божхона хабарномаси” газетасида эълон қилинади. Адлия вазирлиги лойиҳа Халқаро молия корпорацияси ва 
Швейцариянинг Иқтисодий масалалар бўйича давлат котибияти кўмаги билан ҳукуқ-тартибот органлари ўтказадиган текширув 
тўғрисида батафсил йўриқнома шилаб чиқди. 
 
Текширувлар, жумладан режаланмаган текширувлар сонини камайтиришдан қўзланган мақсад ҳуқуқ-
тартибот органлари тадбиркорлик фаолияти маъносида ваколатларини суиистеъмол қилишига боғлиқ. 
Бироқ, бундан мувофиқликни мониторинг жараёнини ва ҳуқуқий чораларни қўллашни атроф-муҳит 
инспекторлари учун мураккаб қилади, хусусан экологик номувофиқлик ҳолларини аниқлаш 
имкониятини, чунки тегишли корхоналар режали текширувлари тўғрисида тўла хабардор ва шунинг 
учун атроф-муҳитга тегишли бузилишлар далилларини яшириш имконига эга. 
Шундай бўлса ҳам 2.1-жадвал да келтирилган маълумот атроф-муҳит соҳасидаги ҳуқуқ-тартибот 
органларининг режали ва режадан ташқари текширувлари сони қисқарганига қарамай номувофиқлик 
аниқланган ҳоллар сони ўсиб бораётганини кўрсатади. Шундай қилиб, текширувлар сони қисқарганлиги 
экологик мувофиқликка сезиларли таъсир кўрсатди, деб айтиш қийин. 
Аслида, корхоналар ва хусусий тадбиркорлар устидан ўтказиладиган текширувлар сонининг сезиларли 
даражада қисқариши билан Ўзбекистонда атроф-муҳитга эмиссияни мониторинг қилиш аҳамияти 
ортди. Бундай мониторингни ТМДҚнинг Таҳлилий назорат бўйича ихтисослашган давлат инспекцияси 
ва Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Санитария ва эпидемиология назорати бош бошқармаси олиб 
боради. 2006 йил Хўжалик юритувчи субъектларда текшириш ўтказиш ва текширишларни рўйхатга 
олиш китобини юритиш тартиби тўғрисидаги низомига мувофиқ ифлослаш манбаларни мониторинги 
инспекция жараёнлари талаблари билан қопланмайди. 1999 йилдан бери Ўзбекистонда атроф-муҳитни 
ифлослаш манбаларини мониторинг қилиш дастури амалда. 2006–2010 йилларга мўлжалланган табиий 
атроф-муҳит мониторинги дастурига мувофиқ у Таҳлилий назорат бўйича ихтисослашган давлат 
инспекцияси томонидан тузилган биринчи навбат корхоналар рўйхатига асосланган бўлиши керак. 
Тегишли қонун ҳужжатлари умумий ва батафсил хусусиятга эга эмас. Амалда, бундай ифлослаш 
манбалари мониторинги ўтказиладиган корхоналар рўйхати НОФМРК билан келишилиши керак. 
Шундай қилиб, давлат органлари, вақти вақти билан, саноат корхоналарининг ифлослаш манбалари 
атрофида ифлословчи моддаларнинг атроф-муҳитга эмиссияси ёки ташланиши намуналарини, 
тупроқда, чиқиндида ва ер усти сувда олишлари мумкин. Бундай намуналар ҳудуди таҳлил қилинганда 
ифлословчи моддалар даражаси тасдиқларган эмиссия стандартларидан ошиб кетгани аниқланса, кўп 
ҳолларда кейинги инспекция ўтказишга сабаб ва тартиб бузувчиларни қонун ҳужжатларида белгиланган 
тартибда жавобгарликка тортиш учун асос бўлади. Атроф-муҳит мониторинги масалалари 3-бобда 
батафсилроқ муҳокама қилинади. 

---

41