Microsoft Word dissertatsiya2017 — копия

Tortuvli - qanjigʻali  urugʻing  bir  tarmogʻi.  Toruvli  urugʻining  qoʻngʻirot  

urugʻining    ajdodi    Qoʻngʻirot    otaning    kichik    xotinidan    tarqalgan    ekan;  

Qoʻngʻirota    keksayganda  kichik  xotini  oʻgʻil  tugʻib,  tortuv  (tortiq   -sovgʻa)  

qilgani      uchun,    undan  tarqalganlar    tortuvli  deb    atalgan    ekan.  Uyaz  (uyas)  

---

54 

 

marqa  urugʻining  16  tarmogʻidan  biridir.  Uyaz  boshqa  urugitar  tarkibiga  ham  

kirgan.  Masalan,  solin  urugʻining   bir  shoxi  uyasidan  deyilgan.  Uyaz (uyas)  

joy    nomlari    shaklida    ham    uchraydi.    Qadimgi    tilshunos    olimlardan    Abu  

Hayyon  al-Andalusiy    va    Jamoliddin    Tusiy    asarlarida    uyaz    soʻzi    “pashsha,  

chivin  deb   izohlagan.Qovchin-oʻzbek   urugʻlaridan  biri.   Ba’zi   fikrlarga  koʻra  

qovchin   yoki  qiishchi  bir   urugʻdir.  Akademik  V.V.Bartold   fikricha  qovchin  

soʻzi    dastlab    urugʻ    yoki    qabila      nomi    boyigan      emas,      balki    “qoʻshin  

qoʻmondoni”    yoki  “qoʻshin”    ma’nosi    anglangan.    Qovchin    soʻzining  

“xoʻjayin”,    “mehbon”    degan    ma’nolari    ham    bor.      Qovchin    joy    nomlari  

shaklida  uchraydi.  Chunonchi,  Yangiyoʻl  shahrinining  oldingi  nomi  Qovunchi   

ham   aslida  qovchin  boʻlgan   boʻlsa  kerak.  Shuningdek,  Samarqand tumanida  

qovchinon  (qovchinlar) nomli  qishloq  ham  bor. Qurquzon  - oʻzbeklarning  bir  

urugʻi  Samarqand    va    Jizzax    viloyatlarida    qayd    qilingan.    Qurqazon    ash   

qoraqozon  boʻlgan degan  fikr  bor. Qoraqazon soʻzi  ikki  ma’noda  ishlatilgan: 1)  

bir    bajaradigan;  2)  harbiy    xizmatga    chaqirilgan    kishi.    Noʻkar    (navkar)lar  

muntazam    armiya    hisoblangan;    qoraqazon    (yoki    qora    cheriklar)    esa    harbiy  

xizmatdan  tashqari  oʻz  qoʻmondalarinihng  ekin-tekin  ishlariga  yordam  bergan,  

mol-hollariga        qaragan.  Oʻtgan    asrning    20-yillarida    aholi    roʻyxati    natijasida  

Oʻzbekiston    aholisining    urugʻ-qabilalari    toʻgʻrisida,    mukammal    material   

toʻplanadi.    Bu    ma’lumotlar    Oʻrta  Osiyo,    jumladan    Oʻzbekiston    aholisining  

etnik  tarkibi   haqida  boy   faktik   material  berdi.    Etnonimika- “Nomshunoslik 

masalalari”ning  bir  boʻlimi.  Etnonim-  qabila,  urugʻ,  xalq  nomi  1.  Etnonimlashuv 

soʻzning etnonimga aylanishi. ”Umumiy etnonimika’’ fanning dunyoda mavjud va 

yoʻqolib  ketgan  xalq  qabila,  urugʻ  elatlarning  nomlarini  ilmiy-nazariy  asoslarda 

tadqiq  etish  yoʻlidan  boradigan  bir  sohasi.  Xususan  etnonimika  sifatida  “Oʻzbek 

etnonimikasi  ni  ham  e’tiborga  olinishi  mumkin  2..”Oʻzbek  etnonimikasi”  xususiy 

etnonimikasi tarixi”, 3..: 2) “Oʻzbek etnonimikasi’’ning bugungi holati.