Microsoft Word дисс Шерзод лотинча15

4.4-jadval 
Turli soya navlari barglarining suvni saqlash qobiliyati 
(3 soatlik ekspozitsiya, % hisobida.) 
Aniqlangan sana 
Soya 
navlari 
22.05 
23.06 
24.07 
16.08 
07.09 
Mavsumiy 
amplituda 
Orzu 
68,5±0,75 65,4±0,76 57,2±0,62 
- 
- 
11,3 
Genetik 
69,9±0,86 65,0±0,71 56,8±0,64 
- 
- 
13,1 
O’zbek-2 70,8±0,85 66,8±0,76 61,2±0,72 54,9±0,67 65,7±0,73 
15,9 
sho’rlangan tuproq sharoitida o’stirilgan soya o’simligi barglarining suvni saqlash 
xususiyati ortadi. 
Tajriba dalasida o’stirilgan erta pishar soya navlari barglarining suvni 
saqlash xususiyatining mavsumiy amplitudasi ertapishar navlarda 11,3-13,1%,
o’rta pishar navlarda – 15,9-17,5% ni tashkil qildi. O’rganilgan barcha soya 
navlarida suvni saqlash darajasi oshganligi kuzatildi.
Soya musson iqlimi o’simligi bo’lganligi sababli ham, uni odatda 
sug’oriladigan hududlarda yetishtiriladi. Soya o’simligining suvga bo’lgan ehtiyoji 
ayniqsa yalpi gullash va meva hosil qilish davrlarida katta bo’lishi sababli, shu 
davrlarda yetarli miqdorda sug’orish talab qilinadi. O’rganilgan soya navlari 
barglarining suv saqlash xususiyati ham ular ontogenezining shu davrlarida past 
bo’ladi. Bu esa shu davrlarda faol kechadigan metabolik jarayonlar hamda 
reproduktiv organlarning shakllanishi bilan bog’liq bo’lishi mumkin, chunki 
ularning amalga oshishi uchun ko’p miqdorda suv talab qilinadi. 
4.4. Suv tanqisligi. 
Ma’lumki, o’simliklarni yetishtirishda va ularni yangi tuproq-iqlim sharoitlariga 
moslashtirishda ulardagi suv tanqisligini o’rganish muhim ahamiyatga ega. 
Sug’orma dehqonchilikda yetishtiriladigan qishloq xo’jaligi o’simliklariga 
ko’pincha tuproqda namlikning kamligi, havo haroratining yuqori bo’lishi va 
nisbiy namligining past bo’lishi kabi omillar salbiy ta’sir qiladi. Pirovardida 
o’simlikdagi fiziologik jarayonlarning kechishi buziladi. SHu jumladan, 

---

57 
o’simliklardagi suv balansi o’zgarib, barglarda suv tanqisligi paydo bo’ladi. SHu 
bois tajriba dalasida o’stirilgan soya navlarining barglaridagi suv tanqisligi 
o’rganildi. Xorazm sharoitida o’stirilgan soya navlari barglaridagi suv 
tanqisligining kunlik o’rtacha kattaligi mavsum davomida 10,9-19,2% atrofidaligi 
aniqlandi. Suv tanqisligining maksimal qiymati kun davomida tushki soatlarda, 
mavsum davomida esa soya navlarining don pishish davriga to’g’ri keldi (4.5-
jadval). Xorazmdagi tajriba dalalarida o’stirilgan soya navlari barglaridagi suv 
tanqisligi ko’rsatkichlarining biroz yuqori bo’lishi tuproq sho’rlanishi bilan 
bog’liqdir. 
SHunday qilib, o’rganilgan soya navlarining barglaridagi suv tanqisligining 
miqdorlari navlarning xususiyatlariga va rivojlanishining davrlariga hamda 
yetishtirish sharoitlariga bog’liq holda bo’lishi qayd etildi.