Microsoft Word дисс Шерзод лотинча15

3.7-jadval 
Soya navlari bargidagi plastid pigmentlari miqdori (vegetatsion tajriba) 
(mg/g quruq massa) 
Plastid pigmentlari 
Soya navlari 
Rivojlanish 
davrlari 
xl. a 
xl. b 
karotinoidlar 
Chinbarg 
6,43±0,02 
2,03±0,02 
1,98±0,02 
Gullash 
6,74±0,03 
2,16±0,02 
2,10±0,03 
Orzu 
dukkak 
shakllanishi 
5,92±0,03 
1,98±0,02 
1,86±0,03 
Chinbarg 
6,61±0,02 
2,11±0,02 
2,06±0,02 
Gullash 
6,83±0,02 
2,18±0,03 
2,13±0,03 
Genetik 
dukkak 
shakllanishi 
6,24±0,03 
2,07±0,03 
1,95±0,03 
Chinbarg 
6,12±0,03 
2,13±0,02 
1,95±0,02 
Gullash 
6,36±0,04 
2,19±0,03 
1,98±0,04 
O’zbek-2 
dukkak 
shakllanishi 
5,90±0,03 
1,97±0,03 
1,87±0,03 

---

47 
muayyan darajada ifodalab, ularning o’sishi, rivojlanishi sur’atlarini va hosilning 
salmog’ini ta’minlaydi. Soya o’simligi barglarida xlorofill “a” miqdorining 
xlorofill “b”ning miqdoridan o’simlik rivojlanishi davrlarida kata bo’lishi soya 
o’simligining yorug’sevarligidan dalolat beradi 
O’rganilgan turli soya navlari barglarida plastid pigmentlarining holati va 
fotosintez jadalligi o’simliklarning fotosintetik faoliyatini belgilaydi. Barglardagi 
fotosintetik faoliyatning yuqori bo’lishi esa navlarning biologik xususiyatlariga va 
sharoitga bog’liq bo’lib, o’simlikning o’sishi, rivojlanishi va hosildorligini 
ta’minlaydi. 
 
 

---

48 
IV-BOB. TURLI SOYA NAVLARINING SUV ALMASHINUVI
XUSUSIYATLARI 
Suv Yer yuzidagi o’simliklarning tarqalishi va ularning mahsuldorligini 
belgilaydi. Respublikamiz qishloq xo’jaligi asosan sug’orma dehqonchilikka 
asoslangan. Sug’orma dehqonchilikda o’simliklarni yetishtirish va hosilning hajmi 
muayyan hududning suv bilan ta’minlanganligi, ya’ni o’simliklarni vegetatsiyasi 
davomida yetarli suv bilan ta’minlashga bog’liq.
Ma’lumki, suv barcha tirik organizmlar uchun zarur bo’lib, suv yetishmasa 
ular halok bo’ladi yoki anabioz holatiga o’tadi. O’simlik hujayralaridagi suv 
miqdori 70-80% va ayrimlarida esa 95% ga yetadi. Suv hayotiy jarayonlar uchun 
zarur omil hisoblanib, barcha fiziologik va biokimyoviy jarayonlarda qatnashadi. 
O’simlik urug’lari muayyan namlik bo’lganidagina unadi, uning o’sishi va 
rivojlanishi yetarli namlik bo’lganida amalga oshadi. Suv fotosintez va nafas olish, 
mineral oziqlanish, o’simlik tanasining turgor holati, moddalar transporti kabi 
jarayonlarda 
bevosita 
qatnashadi. 
Suv 
o’simlik 
tanasining 
haroratini 
mo’’tadillashtiradi. O’simlik organizmida sodir bo’ladigan barcha hayotiy 
jarayonlarning jadalligi ularning suv bilan ta’minlanganlik darajasiga bog’liq 
bo’ladi [59,80,5]. 
Xorazm vohasi yerlarining turli darajada sho’rlanganligi, tabiiy suv 
zahiralarining cheklanganligi dehqonchilikda o’ziga xos qiyinchiliklar tug’diradi. 
O’simliklarning suv rejimini o’rganish ularning ekologik xususiyatlarini, 
muhitning turli omillariga fiziologik moslashishini aniqlash va ularning 
mahsuldorligini oshirish uchun muhimdir. 
SHu bois turli soya navlari suv rejimining asosiy ko’rsatkichlari – 
assimilyatsion organlardagi suv miqdori, transpiratsiya jadalligi, suv tanqisligi va 
suvni saqlash qobiliyati o’rganildi.