Microsoft Word dahshat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

35

so‘z. Hojidan nima deb o‘pkalaydi? «Shuncha yil sening zavodingda ishlab qornim ham 

to‘ymadi, ochdan ham o‘lmadim; sen meni ot qatori ko‘rar eding; toypaxtalar ostida 

qolib qovurg‘am singanda kasalimni mahalla boqqan» deb o‘pkalaydimi? Hoji shunday 

qilmasligi ke-rak emishmi? Zavod egasi-ya? Lekin Hoji o‘sha vaqtda shunday qilmasam 

bo‘lar ekan, deb hozir aytishi mumkin va aytadi ham, chunki shu gap bilan birovning 

ko‘nglini yumshatib bir piyola choyini ichadi. 

Orziqul Hojini koridorning oxiridagi eshikka — o‘zining bo‘lmasiga boshladi. Bu bo‘lmada 

balkonga chiqiladigan eshikning tutqichiga ilingan allaqanday bir xaltadan bo‘lak hamma 

narsa Hojining ko‘ziga qalbaki ko‘rindi shekilli, butun jihozlarni alohida-alohida ko‘zdan 

kechirdi, hatto devorlarni chertib ko‘rdi. 

Orziqulning kelini Tojixon kirdi. U, mehmon bilan ko‘rishib, narigi uyga taklif qiddi. 

Orziqul Hojini oshxo-naga boshlab chiqdi. Oshxonada Murod xarita ko‘rib o‘tirar edi. 

— 

Keldingmi, o‘g‘lim, — dedi Orziqul, — mana Hoji bobong ham keldilar. 

Murod darrov turib Hoji bilan so‘rashdi va nazokat bilan unga joy ko‘rsatdi. 

— 

Keling, Hoji bobo. Ko‘rinmaysiz, kelmaysiz... 

—  Barakallo, o‘glim, barakallo,— dedi Hoji kursiga ehtiyot bilan o‘tirayotib. — 

Umringiz uzoq bo‘lsin. Ko‘pdan-ko‘p xursand bo‘ldim... O’g‘il degan shundoq bo‘lsin, 

otasini rozi qilsin. Ko‘p xursand bo‘ddim. Xo‘p... Bu gilam... bu gilam-ni necha pulga 

oldingiz? 

— 

Esimda yo‘q. Ancha bo‘ldi olganimizga. 

— 

O’tgan hafta bozorga bir gilam chiqdi, gilammisan gilam edi-da. Bir ming uch 

yuzga savdo qilib, Qodiralining o‘g‘liga olib berdim. Gilam tanigan odam ikki mingga 

indamasdan oladi. Shunaqa narsalar kerak bo‘lsa menga aytib qo‘ying. Xo‘sh... yashang, 

o‘g‘lim, kam bo‘lmang. Endi Orziqul oyog‘ini uzatib, bahazur yota bersa ham bo‘lar ekan. 

Biz burun zamonda shuncha davlat bilan ham bu xilda orzu-havas ko‘rgan emasmiz. 

Endi ishlamassiz-a, Orziqul? 

—  Nega ishlamas ekanman, qirqto‘rtinchi maktabda qorovullik qilaman. Men 

ishlamasdan turolmayman... o‘rganmaganman... 

— 

Ana shu chakki-da, Orziqul, ana shu chakki! Noshukurchilik... 

— 

Noshukurchilik bo‘lsa ham o‘rganmaganman. 

Murod kuldi: 

—  Ko‘rdingizmi, o‘rganmaganlar! Bu kishini ishlash huquqidan mahrum qilishga 

haddim sig‘maydi. 

Tojixon ovqat keltirib qo‘ydi. Ovqat vaqtida Hoji hech kimga so‘z navbati bermay, 

burungi zamonni yomonlab ketdi. Ma’lum bo‘lishicha, burun zamonda, zavod egasi 

bo‘lishiga qaramay, u ham jabr ko‘rgan ekan: uezd hokimi «akangizni mingboshi 

qilaman» deb uch ming yigirma yetti so‘m pulini yeb, saylovda degrezlik Isomiddin 

degan jallobni saylagan ekan. Tojixon «piq» etib kulib yubordi va Murodga qaradi: 

— 

U qanaqa saylov? — dedi. 

— 

Men qayoqdan bilay. Dada, u qanaqa saylov?  

Orziqul anchadan keyin javob berdi: 

— 

Mingboshi saylov deb eshitar edim-ku, hech ko‘rgan emasman... Qanaqa saylov 

bo‘lar edi, mana Hojim aytdilar-ku... Obbo xotintaloq-ey, shunaqa qilgan deng, Hojim!.. 

Tojixonning kulishi, Orziqulning so‘zidagi kalaka ohangi Hojiga yoqmadi. U, kichkina 

pichoqchasi bilan suyak tozalar ekan, so‘zni boshqa, bularga xush keladigan mavzuga 

burish niyatida birdan so‘radi: 

— 

O’g‘lim, — dedi, — staxanovchilik deysizlar, buning hikmati nimada? Juda ko‘p 

narsalarni aqlim ola bermas edi, endi sekin-sekin fahmlayapman. Lekin shu 

staxanovchilik hech aqlimga sig‘maydigan ish bo‘lib chiqdi. Burungi zamonda bitta 

---

Dahshat (hikoyalar to’plami). Abdulla Qahhor