Microsoft Word Conf-селекция rtf

ҲАШАКИ ЛАВЛАГИНИНГ “ЎЗБЕКИСТОН-83” НАВИДА УРУҒЧИЛИК ВА 
УРУҒШУНОСЛИК ИШЛАРИ 
 
Ахмедова С.М., Аллашов Б.Д., Куччиев У.М., Жамолов С.Ғ. 
“Племэлита” ИИБ, Ўзбекистон чорвачилик илмий-тадқиқот институти 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Шахсий ёрдамчи, деҳқон ва фермер хўжаликларида 
чорва моллар кўпайтиришни рағбатлантиришни кучайтириш ҳамда чорвачилик маҳсулотлари ишлаб 
чиқаришни кенгайтириш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида» (Тошкент шаҳри, 2008 йил 21 
апрель) карорига биноан чорва экинларини кўпайтириш ва илмий асосда экиш кераклиги кўрсатиб 
ўтилган. Ушбу қарорга мос равишда ҳашаки лавлаги уруғчилигини ривожлантириш ва юзага келган 
муаммоларни ҳал этиш муҳим аҳамият касб этади. Кейинги йилларда кўпгина ем-хашак экинлари 
уруғчилигида ҳар хил сабабларга кўра навдор уруғларни кўпайтиришга етарлича эътибор берилмаяпти. 

---

55
Кўпгина навлар ўзининг ҳосилдорлик, касалликларга, ҳар хил ноқулай иқлим шароитларига чидамлилик 
хусусиятини йўқотган, бу навларни қайта янгилашимиз долзарб вазифалардан бири ҳисобланади. 
Чорва моллари сут маҳсулдорлигини оширишда ҳашаки лавлагининг аҳамияти катта 
ҳисобланади. Ҳашаки лавлаги ширали, енгил ҳазм бўладиган ва тўйимли ем-ҳашак хусусиятига эга. 
Шунингдек, ҳашаки лавлаги чорва моллари организмида дағал ҳашакнинг яхши ҳазм бўлишига ёрдам 
беради. Унинг тўйимлилик қиймати чорва моллари организми учун зарур моддалар: углеводлар, азотсиз 
экстрактив моддалар, минерал тузлар ва витаминлар сақлайди. Ҳашаки лавлаги навларига қараб, ўз 
таркибида ферментларга бой бўлган 85-90 % сувни сақлайди. 1 кг ҳашаки лавлаги илдизмевасида 0,11-
0,12 озуқа бирлиги, баргида 0,10-0,12 озуқа бирлиги бор. Ҳашаки лавлаги илдизмеваси таркибида 
биологик актив комплекс катализаторлар мавжуд, осон ҳазм бўлувчи озиқ моддаларга бой, ҳар қандай 
чорва моллари учун осон ҳазмланувчи ширин озуқа ҳисобланади [1, 2, 3].
Илдизмеваларни айниқса, қиш ойларида чорва ҳайвонлари рационида кўк озуқалар йўқ бўлган 
вақтда фойдаланилганда жуда муҳим аҳамиятга эга ҳисобланади. Чорва ҳайвонларини ҳашаки лавлаги 
илдизмевалари билан озиқлантирилганда, уларнинг маҳсулдорлиги, наслдорлиги, шунингдек, кўп 
касалликларга чидамлилигини ошишига олиб келади.
Ҳашаки лавлаги Европа мамлакатларида – Буюк Британия, Франция, Белгия, Германия, Дания ва 
бошқа сутчилик қорамолчилиги ривожланган мамлакатларда кенг тарқалган.