|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
42
tahdid qildi:
— Yaqinlashma, Soqol! O‘ldiraman!
U og‘izga olib bo‘lmaydigan bu achchiq namakob suvni ichar, ko‘kragi va yenglari suvga botib,
kiyimlari jiqqa ho‘l bo‘lib ketgan, tomog‘iga tiqilib qolsayam o‘zini zo‘rlab, titroq qo‘llari bilan
cho‘michdan og‘zini olmay ichar edi. Yuzlarining tuklari hayvonlarnikiga o‘xshab tikkayib ketgandi.
Keyin u ichib-ichib cho‘michni qayiqning ostiga tashlab, chalqancha yotib oldi. U xirillab, bazo‘r
nafas olardi. U shu ahvolda yotar va hech kim unga hech qanday yordam bera olmasdi. Kirisk qo‘rqib
ketganidan g‘ujanak bo‘lib yotib oldi, tashnaligi battar ortib, qorni burab og‘riy boshlaganini sezdi.
Boshi quyi solingan Emrayin yana eshkakni qo‘liga olib, tumanda qayiqni ohista allaqayoqqa jildirib
ketdi. Uning boshqa iloji ham yo‘q edi.
Milxun goh tinchib qolar, goh yana talvasaga tushib titrar, xirillar, chanqoqlik xurujidan tamom
bo‘layotgan edi. Biroq oradan ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng yana boshini ko‘tardi:
— Yonyapman, ichim yonyapti! — deb u kiyimining yoqasini yirta boshladi.
— Ayt, nima qilaylik? Qanday yordam beraylik? Anavinda hali bor,— Emrayin bochkachaga imo
qildi.— Ozgina quyib beraymi?
— Yo‘q, — rad qildi Milxun. — Endi hojati yo‘q. Tungacha sabr qilib, keyin rahmatli atkichximiz
orqasidan... Ammo sabrim chidamadi. Mayli. Yaxshiki, boshqa nojo‘ya ish qilib qo‘ymadim. Suvning
borini ichib qo‘yganimdan nima foyda bor edi. Paymonam to‘lganga o‘xshaydi. Endi men ham
ketaman. Bas, hammasi tamom. O‘zim, kuchim borida...
Kimsasiz dengiz o‘rtasida, na boshi, na oxiri tayinsiz, na qachon halok qilishi tayinsiz tuman ichida
o‘zini asta-sekin o‘limga mahkum etgan odamning so‘zlarini eshitish dahshatli edi. Emrayin do‘sti va
inisi Milxunni bir navi tinchlantirmoqchi, nimadir demoqchi bo‘ldi-yu, ammo Milxun eshitishni
istamas edi. U oshiqardi, o‘z azoblariga bir yo‘la chek qo‘yishga intilardi.
— Sen, Emrayin, gapirib ovora bo‘lma, bo‘lar ish bo‘ldi! — Milxun telbalardek g‘udurladi: —
O‘zim, o‘zim ketaman. Sizlar, ota-bola bilganingizni qilinglar. Shunisi tuzuk. Bu ishim uchun
kechiringlar. Sizlar ota-bola, qolinglar, hali ozgina suv bor... Men hozir oshib o‘taman. — Milxun shu
so‘zlarni aytib, o‘rnidan turdi, qayiqning chekkasini ushlab engashdi. Gandiraklab, bor kuchini jamlar
ekan, Milxun Emrayinga yer ostidan karab dedi:
— Menga xalaqit berma, Soqol! Shunisi tuzuk. Menga xalaqit berma. Yaxshi qolinglar. Ehtimol,
qirg‘oqqa yetib olarsiz. Men esa hozir... Sen qayiqni darrov haydab ket. Darrov, tushundingmi? Kutib
o‘tirma. Yakinlashsang — ag‘darib yuboraman. Endi hayda. Soqol, tezroq hayda. Eshityapsanmi,
yo‘qsa, ag‘darvoraman..
Emrayin uchun Milxunning do‘qlari va yolvorishlariga bo‘ysunishdan boshqa iloj qolmagandi.
Qayiq sassiz tuman va sassiz suvni kesib, to‘g‘riga suzib ketdi. Kiriskning yuragi qaqshab, yig‘lab
yubordi:
— Aki-Milxun! Aki-Milxun! Unday qilma!
Xuddi shu daqiqada Milxun qayiqdan dadil o‘zini tashladi. Qayiq qiyshayib qalqib ketdi va yana
o‘z holiga keldi.
— Nariroq! Nariroq ketinglar! — baqirdi Milxun muzdek suvda shaloplar ekan.
Tuman darhol uni ko‘zdan yashirdi. Hammayoq jimib qoldi, keyin sukunatda suvga g‘arq
bo‘layotgan odamning yangroq ovozi, so‘nggi xitobi eshitildi. Shunda Emrayin o‘zini tutolmadi.
— Milxun! Milxun! — xitob qildi u va ho‘ngrab, qayiqni orqaga burdi. Ular darrov orqaga
qaytishdi, ammo allaqachon Milxun g‘oyib bo‘lgandi. Suv yuzasi go‘yo hech narsa yuz bermagandek
bo‘m-bo‘sh va osoyishta edi. Odam cho‘kkan joy qaerdaligini aniqlash mushkul edi.
Shundan keyin ular hech qayoqqa bormasdan, kuni bilan shu yerda qayiqda suzib borishardi.
Ularning ikkalasi ham falokatdan qayg‘u-hasratga to‘lib yig‘lashardi. Kirisk otasining yig‘lashini
umrida birinchi marta ko‘rishi edi. Otasi sira bunday ahvolga tushmagandi.
— Ana endi yolg‘iz o‘zimiz qoldik, — pichirladi Emrayin, soqoliga tushgan ko‘z yoshlarini artib,
Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
