|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
10
— Bilmadim. Qornimda bo‘lsa kerak. Ana shu qornimdagi ko‘zim yumuq tursayam ko‘raveradi.
— Qornida ko‘zi bor ekan! — kulib yubordi hamma.
— Aytganicha bor, — dedi uning gapini ma’kullab O‘rxon bobo. — Odamda shunaqa ko‘z ham
bo‘ladi. Ammo u qorindamas, boshda bo‘ladi.
— Mening ko‘zim qornimda, — o‘zinikini ma’qullab turib oldi Kirisk, garchi bunday ko‘z qorinda
emas, balki boshda bo‘lishiga ishonayotgan bo‘lsa ham.
Oradan sal o‘tib, chol yana Kiriskni sinovdan o‘tkaza boshladi, bolaning dengiz tomonlarini yaxshi
bilishiga ishonch hosil qilgach, xotirjam bo‘lib o‘zicha g‘udurladi:
— Yaxshi, qorningdagi ko‘zlaring chakki emas ekan.
Maqtovdan ko‘ngli o‘sgan Kirisk o‘ziga-o‘zi savollar berib, ularga o‘zi javob topishga harakat
qildi. Dengiz bir oz tinchlanib turgan paytda bu jumboqlarni yechish uncha qiyin emasdi. Kirisk qaerda
bo‘lmasin, qaerda turmasin, sadoqatli va ulug‘vor Olapar qoyasini o‘ylagan vaqtda u har gal xotiridan
o‘chmay, beixtiyor ko‘z o‘ngida paydo bo‘lar va bolani o‘ziga chorlayotganday qaysi tarafdaligini
eslatib turardi. Hatto yonbag‘irlaridagi to‘qayzorlar, yuqoridagi qoyalaru poyidagi qashqa korlargacha,
hamisha tinim bilmay to‘lqin urib okkan tik jarliklarigacha go‘yo butun borlig‘i bilan xayoliga kelib
turadi. Bola Olapar qoyasini ko‘z oldiga keltirar ekan, uning atrofidagi boshqa tepaliklarni ham
o‘ylamasligi mumkin emas edi. Shuningdek, u beixtiyor o‘z uyini ham o‘ylay boshladi. Ko‘z oldiga
qirg‘oqdagi tepaliklar orasidan kichik vodiy keldi, u yerdagi o‘rmon chetida, anhor bo‘yida joylashgan
manzildagi kesilgan yog‘och uyumlari, kapponlar, itlar, tovuqlar, baliq qoqlanadigan ilgaklar,
mo‘ridan chiqayotgan tutunlar, odamlarning g‘ala-g‘ovuri, oyisi va singlisi Psulk paydo bo‘ladi. Bola
ularning shu damda nima qilishayotganini ham ravshan tasavvur etardi. Oyisi, albatta Kiriskni, otasini,
dengiz oviga chiqqanlarning hammasini ko‘nglidan o‘tkazyapti. Ha, hozir ham shubhasiz ular haqida
o‘ylayapti. O‘ylayapti-yu, «Yovuz ruhlar fikrlarimni, qo‘rqayotganimni bilib olishmasin», deb
hadiksiraydi. Kiriskni yana kim ham o‘ylardi, ehtimol Muzluk o‘ylasa kerak. Shu damlarda Muzluk
ularning uyiga, go‘yo Psulk bilan o‘ynagani kelgan bo‘ladi. Agar u bilmasdan dengizga, ovga
ketganlar to‘g‘risida gapirib qolsa, oyisi, «Sen nimalar deb vaysayapsan, ularni o‘rmonga o‘tin tergani
ketganidan bexabarmisan», deb koyib berishi turgan gap. Qizaloq birdan xato qilganligini bilib, uyalib
jim bo‘lib qoladi. Kirisk: «U meni o‘ylasa qanday yaxshi bo‘lardi», deb orzu qilar, ammo o‘zi uni deb
qizning ta’na-dashnom eshitishini aslo istamasdi.
Qayiq esa hamon avvalgiday, to‘lqinlarga sekin to‘sh urib, yengil suzib borardi. Atrofda kuchsiz
to‘lqinlar quyosh nurida mavjlanib, dengiz yuzi ko‘piklanib yotardi. Nivxlar choshgohgacha, hech
bo‘lmasa, kunbotishgacha birinchi orolga, eng yaqini, Kichik siynaga yetib olishni, ishlari o‘ngidan
kelsa, ovni boshlab yuborishni mo‘ljallagan edilar. So‘ng iloji bo‘lsa qorong‘i tushmasidan orollardan
ikkinchisiga — O‘rta siynaga yetib borib, tunab qolishmoqchiydi: u yerda qayiqni qo‘yish uchun qulay
joy bor edi. Ertasiga ertalab yana dengizga otlanishardi. Shu kunning o‘zida ovlari baroridan kelib,
uchta nerpani saranjomlashsa, hayallamay, tongdayoq orqaga qaytishlari mumkin edi. Nima
bo‘lsayam, kunning birinchi yarmida, quyosh ikki terak bo‘yi ko‘tarilgan paytdan kechikmay yo‘lga
chiqishsa tuzuk bo‘ladi. Dengizdan qanchalik tez qaytilsa, shunchalik yaxshi bo‘lishini hamma biladi.
O‘rxon bobo shularni nazarda tutib, hamma ishlarning hisob-kitobini olib qo‘ygan edi. Uning
yordamchilari Emrayin bilan Milxun ham Uch siyna orollariga birinchi borishlari emasdi. O‘zlari ham
ishning ko‘zini bilishadi. Eng muhimi — havoning avzoyi yaxshi bo‘lsa, shuningdek, hayvonlarni
vaqtida topishsa bo‘lgani. Qolgani ovchilarning o‘ziga, har birining abjirligiga bog‘liq.
O‘rxon bobo dengiz safariga faqat tirikchilik uchungina chiqmasdi. To‘g‘ri, tirikchilik —
tirikchilik, dengiz ne’matlarisiz yashab bo‘lmaydi. Bundan tashqari, dengiz cholni har doim
ohanraboday o‘ziga tortar, poyonsizligi O‘rxon boboning dilidagi muqaddas, ezgu o‘ylariga erk
berardi. Ha, cholning dilida sir saqlaydigan, ezgu o‘ylari bor edi. Quruqlikda ko‘p narsalarni o‘ylashga
fursat topilmaydi, mayda-chuyda kundalik tashvishlar vaqtni oladi. Dengizda bu narsalarni o‘ylash
mumkin, dengizdagina O‘rxon boboni buyuk o‘ylaridan hech kim chalg‘itolmasdi. Bu yerda u o‘zini
Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
