Microsoft Word chingiz aytmatov sohil yoqalab chopayotgan olapar ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
49
Уларни ота-она қиладиган одам фарзанд эди-да. Фарзандни ўйлашиб юрган кунлари 
ажойиб, ташвишли ҳамда масрур кунлар эди! 
Ниҳоят Кириск туғилди... 
Энди шу фарзанди билан, унга алоқадор жамики нарсалар билан видолашув пайти келди. 
Яна эслади: Кириск катта бўлиб қолганида, бир куни онасининг жаҳли чиқиб, «Сен 
йўқлигингда бунчалик қийналмасдим», деди. 
Бола жуда хафа бўлиб кетди. 
Отаси денгиздан қайтиб келганида: 
— Мен туғилмаганимда қаердайдим? — деб сўради у хархаша қилиб. Роса кулги бўлди... 
Эр-хотин индашмасди-ю, фақат кўзлари кулиб турарди. Айниқса, Эмрайин жавоб 
беролмаганидан, нима қилишни билмай довдираб колганидан, бола йўқлигида қаерда 
эканлигини тушунтириб бе-ролмаганидан хотини мазза қилиб куларди. 
Энди эса ота ўғлига: хали оламга келмаганингда сен менда, менинг қонимда, белимда эдинг, 
шу қон белимдан онангга оқиб ўтди ва сен менга ўхшаш бўлиб дунёга келдинг ва ҳозир ғойиб 
бўларканман, сенда қоламан, болаларингнинг болаларида қайта-қайта туғиламан, деб айтиб 
берган бўлармиди... 
Ҳа, у шундай деган бўларди, ўлими олдидан худди шуни айтиб кетса, бахтиёр бўларди. 
Аммо энди ҳаммаси тугаётганди. Унинг уруғи дунёда қолмаётганди. Фарзандининг кўпи билан 
яна бир-икки кунлик (бундан ортиқ эмас), умри қолганлигини ота яхши биларди. Унинг 
назарида энг даҳшатли фалокат ва энг даҳшатли бахтсизлик худди шунда эди — ўғлини деб 
қайиқни тарк этишида эмас... 
Эмрайин пировардида: «Умрингнинг қолган кунлари Ўрхон бобо ва аки-Милхунларни 
миннатдор бўлиб ёдга олиб тургин», деб ўғлига тайинлагиси ҳам келарди. Энди бу одамлар йўқ, 
бирорта одам уларни эслайдими-йўқми — уларга бунинг энди фарқи йўқ, аммо сен ўзинг учун 
уларни дилингда сақлашинг лозим. Ҳатто ўлим олдидаги сўнгги дақиқаларда ҳам ўзинг учун 
уларни дилингда сақлашинг керак. Ўлаётганингда ҳам яна шу одамларни ўзинг учун ёдлаб 
ўлиш керак. 
Аммо ўйлаб-ўйлаб, ниҳоят, «буларга эҳтимол, ўғлимнинг ақли етар», деган қарорга келди... 
* * * 
Кириск уйғонганида, ўтган тунлардагига кўра унча совқотмай ухлаганини сезди. Устига 
отасининг камзули ёпиб қўйилганди. Бола кўзини очиб, бошини кўтарди — қайиқда отаси йўқ 
эди. У қайиқни кўздан кечириб, бирдан сесканиб тушди-да, даҳшат билан ўкириб йиғлаб 
юборди, туманли денгизнинг кимсасиз саҳросини аламли қайғуга тўлдирди. Унинг умидсизлик 
ва дард-аламга тўла фарёди узоқ вақтгача тинмади. У ҳолдан тойгунча роса йиғлади, кейин 
хириллаб, қайиқ тубига йиқилди ва бошини қайиқ деворига ура бошлади. Бу фарёд унинг 
оталар олдидаги қарзи, унинг меҳр-муҳаббати, унинг қайғуси ва марсияси эди. 
Бола қайиқнинг тубида бошини кўтармай, кўзларини очмай ётарди. Энди унинг учун 
умидвор бўладиган ҳеч нарса қолмаган, ўзини қўярга ҳам жой тополмасди. Атрофни аввалгидек 
ғира-шира туман коплаб олган ва фақат бу гал денгиз қайиқни турган жойида уёқдан-буёққа 
тебратиб турарди. 
Кириск ўзининг ухлаб қолганидан ўкиниб ҳўнграб йиғларди, ухлаб қолмаганида отасига 
тиш-тирноғн билан ёпишиб олиб, уни қўйиб юбормаган бўларди, улар бирга ўлиб кетганлари, 
ташналик ва очлик азобидан тезроқ бирга ўлиб кетганлари яхши бўларди. Шунда у бу даҳшатли 
чексизликда танҳо ўзи қолиб кетмаган бўларди. У кечаси қўққисдан қайиқ қаттиқ силкиниб 
кетганини сезмай қолгани учун, уйғонмагани, ўрнидан сакраб туриб, қичқирмагани учун 
ўкиниб-ўкиниб йиғларди. Отасининг денгизга ўзини ташлашига йўл қўярмиди? Ундан кўра, 

---

Чингиз Айтматов. Соҳил ёқалаб чопаётган олапар (қисса)