|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
28
farog‘at yog‘ilardi. «Nimalarni ko‘rmagan bu devorlar va hali yana nimalarni ko‘rmaydi?» deb
o‘ylardim. Ko‘chalarda o‘zidan-o‘zi yopirilib kelayotgan hayollarga berilib ketib, soqolimni kuni
kechagina qirib tashlaganimni ham unutib, o‘zim sezmagan holda to‘xtovsiz yalang‘och iyagimni
silardim. Shunda Qozon vokzalida uya qurib olgan kulfatning siriga yetmoqchiligimni ham vaqtincha
esdan chiqardim.
Yo‘q, har qalay, taqdir degan narsa bor, yaxshilik ham undan, yomonlik ham. Pushkin muzeyi
tomon borarkanman, omadim yurishganini qarang, hech hayolimga kelmagan ish bo‘ldi. Men muzeyda
jillaqursa, yangi ekspozitsiyalarni ko‘rarman deb, niyat qilgandim. Agar u ham bo‘lmasa, zallarni yana
qayta aylanib chiqaman, ko‘p narsalarni esimga tushiraman, taassurotlarimni yangilayman, degandim.
Buni qarang-ki, muzeyga kiraverishda, bog‘cha oldida qiz bilan yigit ro‘paramdan chiqishdi-da, meni
to‘xtatishdi:
— Menga qara, oshna, senga bilet kerakmasmi? — dedi yaltiroq ko‘k galstuk taqqan, oyog‘iga
malla tufli kiygan va tuflisi oyog‘ini qisayotganligi shundoqqina ko‘rinib turgan allakim.
Har ikkovlari ham juda zerikib ketganga o‘xshardilar, basharalaridan betokatlik aks etardi.
— Nima, biletlar yo‘q ekanmi? — deb so‘radim navbat gurgan biron kimsa yo‘qligini ko‘rib.
— E, yo‘q, bu kontsertga. Faqat ikkalasini olasan.
— Qanaqa kontsert? — so‘radim yana.
— Kim biladi deysan, cherkov xori deyishyapti.
— Muzeyda-ya? — hayron bo‘ldim.
— Olasanmi, yo‘qmi? Ikkita bilet uch so‘m, ol.
Men ikkala biletni oldimu muzeyga shoshildim. Pushkin muzeyida kontsertlar qo‘yilishini
eshitmagandim. Administratordan so‘rab bildim. Keyingi vaqtlarda muzey qoshida klassik muzika
lektoriysiga o‘xshash bir narsa tashkil etilgan ekan, ko‘proq mashhur muzikantlar tomonidan kamer
kuylar ijro qilinarkan. Bu safar — vo ajabo — Italyan sahni deb atalg‘an zalda eski bulg‘or ibodat
kuylari kontserti bo‘larkan. Hatto tushimga ham kirmagan edi bu! Nahotki, slavyan ibodat
muzikasining otasi Ioann Kukuzel ijro etilsa? Afsuski, administrator xotin tafsilotlarini aytib
berolmadi. Hurmatli mehmonlar kutilyapti, bolgar elchisi kelsa ajab emas, dedi u. Menga bularning
hech kanday aloqasi yo‘q edi, baribir, xursand bo‘lganimdan to‘lqinlanib ketdim. Bulg‘or ibodat kuy-
qo‘shiqlari haqida ilgari otamdan eshitgan edim. Buni qarang endi — shunday ajoyib tortiq, yana
xatarli safar oldidan. Kontsert boshlanishiga yarim soat vaqt qolgan. Men muzeyni aylanib o‘tirmadim-
da, o‘pkamni bosib olay deb, toza havoga chiqdim.
Oh, Moskva, Moskva! Moskva-reka yaqinidagi yetti katta balandlikning biri, may oyining oxirlari!
Yuragingda g‘ubor yo‘q, borliqda muvaqqat uyg‘unlik hokim, ana shunda shahar juda serfayz va
hamma narsa juda ma’nodor bo‘lib ko‘rinadi. Ko‘kragimni to‘ldirib, chuqur-chuqur nafas olar, osmon
tiniq, yer-havo — mo‘‘tadil, men muzey oldidagi bog‘ning cho‘yan panjarasi bo‘ylab nari borib-beri
kelardim.
Kutadigan hech kimim yo‘qligidan o‘kinardim. Ehtimol, cho‘ntagimda ikkita biletim borligi uchun
shunday o‘ksingandirman. Kaniydi, u hozir kelib qolsa, bu qanchalar tabiiy va ajoyib bo‘lardi-ku.
Unga ko‘chaning narigi betida xurganida ko‘zim tushadi, ishqilib, kechikib qolmay deb, ko‘chaning bu
tomoniga o‘tmoqchi, u shunchalar go‘zal, shunchalar tentak va ehtiyotsiz, men uni deb qo‘rqaman,
yuragim hovliqadi, hapriqadi, unga zo‘r berib, hayajonlanib ishoralar qilaman, shoshma, o‘tmay tur,
hovliqma deyman,— ana, ko‘ryapsanmi, mashinalar kelyapti, odamlar ko‘p hamma yoqda, lekin
yolg‘iz sen, sen mening baxti-iqbolimni o‘zing bilan birga olib yurasan, deyman. Shunda u menga
qarab tabassum qilib qo‘yadi, axir u yuzimga qarab, yuragimdagi barcha so‘zlarimni uqib olardida.
O’shanda men undan oldinroq ko‘chaning narigi betiga uning oldiga chopib o‘taman, men o‘zim
uchun qo‘rqmayman, chaqqonligimni bilaman, chopib o‘tib shartta uning qo‘llaridan ushlab olardim-
da, ko‘zlariga termulib qarardim. Nima uchundir shu manzaralarni ko‘z o‘ngimga keltirarkanman,
haqiqatan ham, yuragimda muhabbat intizorligini his qildim va nechanchi marotaba peshonamga
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
