Microsoft Word chahoryor ziyouz com doc

 

---

Chahoryorlar. Abdusodiq Irisov 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
31
Х
O
Т
IMA O’RNIDA 
Т
ermiziyning naql etishicha, payg’ambar(sallallohu alayhi vassallam) buyuradilar: 
“Mendan keyin musulmonlar orasida ajralishlar bo’ladi. Unday tartibsizlik paytlarda, 
mening odatlarimni va to’g’ri yyo’ldagi xalifalar (xulafoyi roshidiyn) odatlarini mahkam 
tuting. Mening xalifa — o’rinbosarlarim to’g’ri yo’lni ko’rsaturlar. Ular ko’rsatgan yo’ldan 
boring. Keyinchalik chqarilgan narsalardan saqlaning. Bid’atlarni barchasi zalolat, 
buzuqlikdan iboratdir”. 
Payg’ambar(sallallohu alayhi vassallam)ga ko’p yillar xizmat qilgan sahobalardan Safina 
degan kishining rivoyat qilishicha, payg’ambar(sallallohu alayhi vassallam): “Mendan 
keyin o’rinbosarlarim o’ttiz yil mening yo’limni tutadilar. Undan keyin ummatlarim 
boshiga podshohlar keladi” deganlar. 
Sanab qaralsa, Abu Bakr(roziyallohu anhu) — ikki yil, Umar (roziyallohu anhu) — o’n 
yil, Usmon(roziyallohu anhu) —o’n ikkn yil, Ali (roziyallohu anhu) — olti yil xalifalik 
qilgan. Bu to’rt xalifa o’sha aytilganiday, o’ttiz yil hukm surgan (Axmad-Foruq O’sha 
asar, 172-b.). 
Rasululloh(sallallohu alayhi vassallam) bir gal Abu Bakr bilan Umar (roziyallohu 
anhumolar) haqida gapirib: 
— payg’ambarlardan boshqa hech kim bulardan ustun bo’lolmaydi, — deydilar. 
Umar(roziyallohu anhu)ning ilmi, bilimdonligi haqida gap ketganda yuqorida zikr 
etganimizga o’xshash uning olimligi, donoligi haqida mubolag’ali gap ketgan, lekin 
bunda avvalgisiga nisbatan pastroq maqtaladi. Bu yerda Arabiston yarim orolidagilar 
ilmini torozuning bir pallasiga qo’yilsa, ikkinchi pallasiga Umar ilmi qo’yilar ekan shunda 
Umar ilmi og’ir kelishi turgan gap. 
Buxoriy shularni naql qiladi: sahobalardan Anas ibn Molikning (vafoti 93/715) hikoya 
qilishicha, bir kishi Rasululloh(sallallohu alayhi vassallam)dan Qiyomat alomatlarini 
so’ragan. Shunda ul zot: 
— Sen o’znng Qiyomat uchun nima hozirlik ko’rding? — deb savol berganlar. 
— Hech narsa qilganim yo’q, — deb javob beribdi u. Faqat Alloh 
Т
aoloni hamda uning 
elchisini yaxshi ko’raman. 
— Unday bo’lsa, Qiyomat kuni sen seviklilarnnng yonida bo’lasan,— deb javob 
beribdilar. 
Shunda Anas bu so’zni eshitib ko’p sevnnib ketadi. Men, deydi u, Payg’ambar, Abu Bakr 
va Umarni yaxshi ko’rardim. Garchi sevishda ular kabi bo’la olmasam ham, bu sevgim 
bilan men ular yonidan joy olarkanman, deb o’zimga tasalli berardim. 
Hazrati Umar(roziyallohu anhu) bir xutbada aytganlar: 
— Kimki Qur’oni karimdan biror joy mushkul bo’lsa Ubayd ibn Ka’bdan so’rasin, halol-
harom masalasini — Muozdan, Faroiz masalasini — Zayd ibn Sobitdan, mol-dunyoga 
erishish masalasini mendan so’rab o’rgaisin. 
Dorimiy asarida yoznlishicha, Umar ibn Ashjo’i xalifa Umarning shunday so’zlarini 
keltirgan: “Shunday zamonlar keladiki, Qur’oni karimga yanglish, buzutq ma’no 
beradiganlar chiqadi. 
Т
o’g’risini hadis olimlaridan o’rganing. Chunki Qur’oni karimni eng 
yaxshi biladiganlar hadis olimlaridir». 
Dorimiy keltirgan yana bir xabar bor. Unda aytilishicha Abu Bakr huzuriga biror kishi bir 
narsani so’rab kelsa, u darhol Qur’on qarab hukm chiqarar ekan. Qidirgan narsasini 
Qur’onda topolmasa, hadisi sharifga qarab hukum chiqarar ekan. Bordiyu bu masala 
yechimini hadisi sharifda ham topolmasa, ashobi kiromdan “Rasululloh(sallallohu alayhi 
vassallam)ning mana shu masalaga javob qilganlarini biladigan bormi”, deb so’rar ekan. 
Shunda biror fikr chiqsa o’shanga qarab kelishib hukm chiqarar ekan. Bordiyu bir fikrga 

---

Chahoryorlar. Abdusodiq Irisov