Microsoft Word Бизнес режа doc

 
6.2-жадвал 
Рақобатчиларни баҳолаш ва таҳлил қилиш 
Асосий рақобатчилар 
№ 
Рақобатчилар тавсифномаси 
Биринчи 
Иккинчи 
1 
Сотув ҳажми, натурал кўрсаткичлар 
2 
Бозорда эгаллаган улуши, % 
3 
Нарх даражаси 
4 
Молиявий ҳолат (рентабеллик)
5 
Технологиялар даражаси 
6 
Маҳсулдот сифати 
7 
Реклама харажатлари 
8 
Ташқи кўринишнинг жозибадорлиги 
9 
Корхона фаолият кўрсатаётган вақт, йил 
6.3. Корхонани баҳолаш 
Корхона тўғрисидаги ахборот инвесторлар корхонанинг ишончлилиги, унинг 
бозордаги ҳолати барқарорлигига ишонч ҳосил қилишлари учун иложи борича тўлиқ 
бўлиши лозим. Корхонани тавсифлаш унинг чратилиш тарихи, ташкилий-ҳуқуқий шакли, 
давлат идоарларида рўйхатдан ўтиши, хўжалик алоқалари, энг йирик фойдали 
лойиҳалари, мнежмент самарадорлиги ҳақидаги маълумотлар ва бошқаларни қамраб 
олиши лозим. 
Корхона ва унинг рақобатчиларининг кучли ва заиф томонларини баҳолаш ва 
таҳлил қилишни жадвал кўринишида акс эттириш мумкин (6.3-жадвал). 
6.3-жадвал 
Корхона ва унинг рақобатчиларининг
кучли ва заиф томонлари таҳлили 
Корхонани тавсифловчи омиллар 
Устунлик 
Камчилик 
баҳо 
Корхона менежменти 
♦ тадбиркорлик маданияти ва фалсафаси
. 

---

40
♦ мақсадлар ва стратегиялар
ходимларни рағбатлантирши тизими 
Ишлаб чиқариш
♦ асбоб-ускуналар
♦ ишлаб чиқариш линияларининг мослашувчанлиги 
♦ ишлаб чиқаришни ривожланиш ва бошқариш 
сифати 
Илмий тадқиқотва лойиҳалар 
♦ интенсивлик ва натижалар
♦ ноу-хау
♦ янги ахборот технологияларидан фойдаланиш
. 
Маркетинг 
♦ сотувни ташкил қилиш
♦ сотув филиалларини жойлаштириш
♦ энг муҳим маҳсулот турларининг «ҳаётийлик 
цикли» босқичи 
Кадрлар 
♦ ёш таркиби
♦ маълумот даражаси
♦ ходимлар малкаси ва уларнинг меҳнатини 
рағбатлантириш 
Молия
♦ ўз капитали салмоғи (капитал ва заҳиралар)
♦ молиявий ҳолат даражаси
♦ кредит олиш имкониятлари 
 
Корхона тавсифномаси қуйидаги саволларга тўлиқ жавоб бериши зарур: 
• 
корхона тарихи, ўтган давр мобайнида унинг ривожланиши; 
• 
корхонанинг асосий эгалари рўйхати, улардан ҳар бирининг корхонанинг 
асос топиши ва фаолият кўрсатишидаги роли; 
• 
корхона ривожланишига таъсир кўрсатган ҳодисалар; 
• 
корхонанинг ташкилий тузилмаси ва ходимлар ҳақидаги маълумотлар; 
• 
маҳсулотни сотишда тарихий ва жорий тенденциялар; 
• 
сўнгги уч йил мобайнида корхонанинг техник-иқтисодий ва моляивий 
кўрсаткичлари; 
• 
корхонанинг асосий ютуқ ва устунликлари; 
• 
сотув ҳажми динамикаси; 
• 
корхонанинг бозордаги улуши ва унинг тенденциялари; 
• 
корхона рекламаси ва реклама имкониятларидан фойдаланиш даражаси; 
• 
корхонанинг ташкилий-ҳуқуқий даражаси; 
• 
корхона харажатлари; 
• 
моляивий-хўжалик фаолиятида корхона олдида вужудга келувчи 
муаммолар; 
• 
корхонанинг кучли ва заиф томонларини баҳолаш (маҳсулот ёки хизмат 
сифтаи, сотув имкониятлари, ишлаб чиқариш харажатлари даражаси, ходимлар малакаси 

---

41
ва тажрибаси, технологиялар даражаси, материаллар ва бутловчи қисмларни етказиб 
бериш шароилари, менежмент даражаси). 
Корхоналар ташкилий-ҳуқуқий шаклларининг барча афзаллик ва камчиликларини 
ҳисобга олган ҳолда ушбу лойиҳа учун энг мақбули – масъулияти чекланган жамият 
(МЧЖ) танлаб олинди. 
Масъулияти чекланган жамият (МЧЖ) бир ёки бир неча шахс таомнидан таъсис 
этилиб, низом капитали таъсис ҳужжатларига асосан белгиланган ҳажмлар бўйича 
улушларга бўлинади. МЧЖ қатнашчилари унинг мажбуриятлари учун жавоб бермайди ва 
ўзлари киритган маблағ ҳажмида жамият фаолияти билан боғлиқ рискка учрайди. 
Масъулияти чекланган жамиятининг фирма номида жамият номи ва «масъулияти 
чекланган» сўзлари бўлиши керак. МЧЖ қатнашчилари сони қонунда белгилаб 
қўйилгандан ошмаслиги лозим. 
Таъсисчилар томонидан имзоланган таъсис шартномаси ва низом жамиятнинг 
таъсис ҳужжатлари ҳисобланади. 
Масъулияти чекланган жамияти қуйидаги мажбуриятларга эга:
♦ капиталларни бирлаштиришнинг туралридан бири бўлиб,барча аъзоларнинг жамият 
ишларида ҳахсан игтирок этишини талаб қилмайди; 
♦ жамиятнинг низом капитали иштирокчилар улушига бўлинади ҳамда улар жамият 
қарзлари учун жавобгар бўлмайди; 
♦ низом капитали қонунда белгилаб қўйилган миқдордан кам бўлмаслиги лозим. 
МЧЖ устунликлари: 
♦ катта миқдорда маблағларни тезлик билан тўплаш имконияти; 
♦ МЧЖ бир шахс томонидан ташкил этилиши мумкин; 
♦ жамият аъзолари жамиятнинг мажбуритлари учун чекланган жавобгарликка эга 
бўлади. 
МЧЖ камчиликлари: 
♦ низом капитали қонунда белгиланган миқдордан кам бўлмаслиги лозим; 
♦ МЧЖ кредиторлар учун жозибадорлиги кам, чунки жамият аъзолари жамиятнинг 
мажбуритлари учун чекланган жавобгарликка эга бўлади. 
МЧЖ низом капитали корхона маблағларининг умумий пул баҳосини 
ифодалайди. Бу кўрсаткич фирманинг имиджи ҳақида, унинг тадбиркорлик фаолияти 
кенглиги ҳақида далолат беради. 
Бошланғич низом капитали таъсисчилар маблағлари ҳисобига шакллантирилади. 
Таъсисчилар таркиби вауларнинг пай улушлари қуйидаги жавдалда келтирилган.Янги 
корхонани ташкил қилишнинг дастлабки босқичида таъсисчилар таркиби белгиланиб, 
таъсис ҳужжатлари ишлаб чиқилади. Шу билан бирга жамият қатнашчиларининг 1-сонли 
умумий мажлиси баённомаси расмийлаштирилиб, унда жамият директори ва тафтиш 
комиссияси раиси тайинланади. Сўнгра банкда вақтинчалик ҳисоб рақами очилиб, унга 
корхона рўйхатга олангандан кейин 30 кун ичида низом капитаининг камида 50% қисми 
ўтказилади. Корхона маҳаллий ҳокимият органларида рўйхатга олинади.