Microsoft Word Bas db access L. doc

Tashqi kalit
Agar mohiyat C ikkita A va B mohiyatni bog’lasa, u holda A va B mohiyatlar birinchi kalitiga mos tashqi kalitni taskil etish kerak.
Agar mohiyat B ikkinchi A mohiyatni belgilasa, u holda A mohiyat birinchi kalitiga mos tashqi kalitni taskil etish kerak.
Rasmda mohiyatlar birinchi va tashqi kaliti orasidagi aloqa keltiriligan.
Assotsiatsiya (O’zaro bog’lanish)

Sel 1
Birinchi	Boshqa
kalit	maydon
Sel 1	Sel 1

Assotsiatsiya
Assotsiatsiyaning b				rinchi kaliti
Tashqi kalit 1	Tashqi kalit 2	...	Tashqi kalit N		..	Birinchi kalitga kirmaydigan maydon

Birinchi kalit sel 2	Boshqa maydon sel 2
SEL 2

Birinchi kalit

Boshqa
maydon
sel N sel N

SEL N

Belgilanishlar

BELGILASHLAR(XAPAKTEPHCTHKA)
...	Tashqi kaltda belgilanadigan atribut	.

(MOHIYATDA XARAK- TERLANADIGAN)
Birinchi	Boshqa
kalit	maydon

BELGILANADIGANLAR

Har qanday o’zaro bog’lanishlarda bo’lgan mohiyatlarni belgilash uchun (sterjenli, xarakteristik, belgilash assotsiatsiya kabi) yangi birlashtirilgan termin «Sel» yoki «Selevaya sushnost» ( maqsad yoki maqsadli mohiyat).
Assotsiyalarni ko’rsatish usulini tanlash muammosini qarashda va ma’lumotlar bazasida “Qaysi kalitni tashqi kalit?” degan savolga javob olish kerak bo’ladi. Keyinchalik, har bir tashqi kalit uchun uchta savolni echish kerak bo’ladi:
Ishlatilayotgan tashqi kalit aniqlanmagan qiymat qabul qilishi mumkinmi (NULL-qiymat)? Bu savolga javob -
Tashqi kalitga murojaat qilayotgan maqsadli mohiyat (Selevaya sushnost) ni o’chirishga harakat bo’lganda nima yuz berishi mumkin?
Tashqi kalitga murojaat qilayotgan maqsadli mohiyat birinch kalitini yangilashga harakat qilinganda nima yuz berishi mumkin?
Shunda qilib, har bir tashqi kalit uchun ma’lumotlar bazasini loyihalovchi loyihada tashqi kalitni tashkil qiluvchi maydon yoki maydonlar kombinatsiyasini tashkil etish kerak.

2. 
   Butunlikka chegaralanushlar
   

Butunlik (inglizcha - teginmaslik, saqlanish, bir butun) - deganda har qanday vaqtda ma’lumotlarning to’griligi tushuniladi. Bu maqsad ma’lum chegarada bo’lisi kerak. MBBT ma’lumotlar bazasiga kiritilayotgan har bir bo’ak qiymatning to’g’riligini tekshirish imkonini bermaydi. Masalan, kiritilayotgan 5 (hafta kun nomerini ko’rsatuvchi) qiymati haqiqatda 3 ga teng bo’ishini tekshirmaydi. Boshqa tomondan 9 qiymati aniq xato bo’ladi va MBBT bunga javob qaytaradi. Chunki bu nomer (1,2,3,4,5,6,7) sonlar to’plami ichida yo’q.
MBning butunligini ta’minlashni ma’lumotlarni har xil to’g’ri bolmagan o’zgarishlar yoki buzulishdan himoyalash deb qarash kerak. Zamonaviy MBBT butunlikni ta’minlash uchun bir qancha vositalarga ega:
Butunlikni aniqlash usulini uchta guruhga ajratadi:
Mohiyat bo’yicha butunlik;
Murojaat bo’yicha butunlik;
Foydalanuvchi aniqlaydigan butunlik.
Butunlikni aniqlash usullari:
1.Birinchi kalitda qatnashuvchi atributlarga aniqlanmagan qiymatlar qabul qulinishiga ruxsat etilmaydi.

2. 
   .Tashqi kalit qiymati quyidagilar biri bolishi kerak:
   

• 
  Birinchi kalit qiymatiga teng;
  
• 
  To’liq aniqlanmagan, ya’ni tshqi kalitda qatnshadigan har bir atribut qiymati aniqlanmagan bo’lishi kerak.
  

2. 
   .Har qanday konkret ma’lumotlar bazasi uchun qoshimcha qoidalar spetsifikatsiyalari mavjud.
   

Ular ishlab chiquvchilar yordamida aniqlanadi. Ko’p hollarda tekshiriladi:

• 
  U yoki bu atributning unikalligi;
  
• 
  Qiymat diapazoni;
  
• 
  Qiymatlar to’plami aloqadorligi.
  

2.4 Ma’lumotlarning relyatsion strukturasi
Ma’lumotlarni qayta ishlash uchun to’plamlar nazariyasi ishlatiladi (birlashma, kesishma, farqlash, dekart ko’paytma). Har qanday ma’lumotlarni tasvirlash ikki o’lchovli maxsys turli matematikadan ma’lum aloqa (relyatsion)gi jadvallar to’plamiga keladi.
Relyatsion model ma'lumotlarining eng kichik birligi - bu model ma'lumotlar qiymati uchun alohida atamardir.
Bir xil turdagi atomar qiymatlar to’plamiga domen deyiladi. Masalan, Reys nomeri domeni- butun musbat sonlar to’plami.
Domen ma’nosi quiyidagilardan iborat. Agar ikki atribut qiymatlari bir domendan olingan bo’lsa, unda bu ikkita ishlatiladigan atributlarni taqqoslash ma’nosi bor. Agar ikkita atribut qiymatlari har xil domenlardan olingan bo’lsa, ular taqqoslash ma’no bermaydi. Masalan, reys nomeri bilan chipta narxini solishtirish mumkinmi.