Microsoft Word Bas db access L. doc

&
&
&
©
©
©
&
©
©


Microsoft Access da
ma'lumotlar bazasi
(I-qism)


USHBU MATERIAL «AXBOROT VA TELEKOMMUNIKATSION
TEXNOLOGIYALAR SOHASIDAGI KASBIY TA'LIMGA KO'MAKLASHISH -
KOORPARATSIYA LOYIHASI» O‘ZBEK-NEMIS TAJRIBA SINOV LOYIHASI
DOIRASIDA ISHLAB CHIQILGAN.


NUKUS-2008


©
&
&
©

Mundarija

Microsoft Access da ma'lumotlar bazasi (I-qism) 1
Mundarija 3
1.MBBTning nazariy asoslari 5
1.1Asosiy tushunchalar, komponentlar va modellar 5
1.1.1MBBTning asosiy funktsiyasi 5
1.1.2DBMS arxitekturasi 6
1.2 MBni tashkil etishga bo’lgan oldingi yondashishlar 8
1.2.1Invertirlangan ro’yxatga asoslangan tizimlar 9
1.2.2Ierarxik tizimlar 10
1.2.3Tarmoqlar tizimi 11
1.2.4Oldinga MBBTning kuchli joylari: 12
1.2.5 Kamchiliklar: 12
2.Relyatsion MBBT 13
2.1Asosiy tushunchalar 13
2.2Entity-Relationship modeli 14
2.3.Relyatsion ma’lumotlar bazasi 16
2.3.2Birlamchi va tashqi kalitlar haqida tushuncha Birlamchi kalit 19
Assotsiatsiya (O’zaro bog’lanish) 19
Belgilanishlar 20
2.3.3Butunlikka chegaralanushlar 20
2.4 Ma’lumotlarning relyatsion strukturasi 20
2.5Relyatsion ma’lumotlar bazasini loyihalash 22
2.6. Ma‘lumotlar bazasini normallashtirish 22
2.6.1. Normal formalar 23
2.6.2Normallashtirish protsedurasi 23
2.6.3Loyihalash protsedurasi 24
2.7 “Kutubxona” ma’lumotlar bazasini loyihalashga misol 25
2.7.1Qo’llanish va predmet sohasi 25
2.7.2Infomantiqiy model qurilishi 26
2.7.3Ma'lumotlar bazasini loyihalashtirish. 27
3.ACCESS ga kirish 29
3.1.Asosiy tushunchalar 29
3.2.Ma’lumot sxemasi 30
3.3.Access ob’ektlari 30
3.4 Ma’lumotlar bazasini joylashishi 31
Access interfeysi 31
4. Ma’lumotlar bazasini yaratish 32
4.1Access oynasi 32
4.2Menyu satri 32
4.3Ma’lumotlar bazasini loyixalash 34
4.3.1 Accessda tasvirlanadigan maydon turlari 35
4.3.2Ma’lumotlar bazasi jadvalini turini aniqlash 36
4.3.3Maydonda birlamchi kalit o’rnatish 39
4.4.Informatsion ob’ektlar aloqasi 43
OB'EKT 44
A 44
OB'EKT 44
B 44
FANLAR RO'YXATI 46
O'QITUVCHILAR RO'YXATI 46
4.5«Ko;iJied;)ic» ma'lumotlar bazasining informatsion - mantiqiy modeli 47
4.6.«Kolledj» realasion ma’lumotlar omborining mantiqiy tuzilmasi 48
4.7 Access da ma’lumotlar sxemasi 49
4.7.1Boglanish-birlashish 49
4.7.2Ma’lumotlarining to’liqligini ta’minlash 49
4.7.3Bog’lik yozuvlarni kaskad yangilash va o’chirish 50
4.7.4Ma’lumotlar sxemasini yaratish 50
4.7.5Jadval proektini saqlash 52
4.7.6Jadval proektini taxrirlash 53
5.Yozuvlarni kiritish va tahrirlash 53
5.2Yozuvlarni tahririlash 59
5.2.1Jadval bo’yicha ko’chish 59
5.2.2Jadval ko’rinishini o’zgartirish 61
5.2.3Jadvalning tashqi ko’rinishi 61
5.2.4Maydonlarni akslantirish 61
5.3.1Jadvaldagi ma’lumotlarni tartiblash 63
5.3.2Ma’lumotlarni izlash va almashtirish 64
5.3.3 Ma’lumotlarni filtrlash 66
6.Jadvallarni import qilish. 69
6.1Access ma’lumotlar bazasi jadvallarini qo‘shish va import qilish 69
6.2Elektron jadvallarni import qilish va qo‘shish 72
7. So‘rovlar 78
7.2.1So‘rovlar konstruktori oynasi 79
7.2.2So‘rovga maydonlar qo‘shish 80
7.2.3So‘rovdan maydon va jadvallarni o‘chirish. 80
7.2.4Yozuvlarni tanlash mezonini o‘rnatish 81
7.2.5So‘rovda ma’lumotlarni saralash 81
7.2.6So‘rovda maydonlarni aks ettirishni bekor qilish 81
7.2.7So‘rovlarda hisoblash 81
Arifmetik operatorlar 83
O‘zlashtirish va taqqoslash operatorlari 83
Mantiqiy operator 83
Satriy qaymatlarni birlashtirish operatori 84
7.2.8 So‘rov natijalarini aks ettirish 86
7.3 Boshqa tur so‘rovlar yaratish 86
7.3.1 O‘zgartirishga so‘rov 86
1.1.2qo‘shishga so‘rov 86
1.1.3O‘chirishga so‘rovlar 86
1.1.4Yangilashga so‘rov 87
1.1.5Jadval hosil qilishga so‘rov 87
1.1.6So‘rovlar bajarilishi natijalarining indikatsiyasi 87
7.6 So‘rovlarni qayta ishlash 92
7.6.1So‘rovni ochish 92
7.6.2So‘rovni o‘zgartirish 92
7.6.3So‘rovni saqlash 92
7.6.4So‘rovlarni taxrirlash 93
8.4Tarkibiy formani shakllantirish. 105
8.5Boshkarish elementini kushish 106
8.5.1Chiziqlar o’tkazish. 106
8.5.2Hisoblash maydonni qo’shish. 106
8.5.3Matnlarni formatlash 108
8.5.4Sarlavxa ko’yish. 109
8.6 Formani saqlash va tahrirlash. 110
8.6.1Tugma ko’shish. 110
8.6.2Makrosni yozish. 110
8.6.3 Makros chaqirish tugmasi 112

1. 
   MBBTning nazariy asoslari
   
   1. 
      Asosiy tushunchalar, komponentlar va modellar
      

1. 
   MBBTning asosiy funktsiyasi
   

Informatsion tizimlarni yaratish bo'yicha jadal harakatlar ma'lumotlar hajmining tez suratlar bilan oshib borishi sharoitida 60 yillar boshida maxsus “Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi” (MBBT) dab ataluvchi dasturiy kompleksning yaratilishiga olib keldi.
MBBT asosiy xususiyatlari - bu protseduralar tarkibi bo’lib, ular faqat ma'lumotlarni kiritish va saqlashda ishlatilmasdan, ularning strukturasini ham tasvirlaydi. Ma'lumotlarni o’zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl, oldin ma'lumotlar banki deb atalib, keyinchalik esa “Ma'lumotlar bazasii” dab yuritila bosladi.
Ma'lumotlarni boshqarish tizimi, quyidagi xossalarga ega: