Microsoft Word Автомобилни бошқариш ва ҳаракат лотин doc

 
R=R
k
+R
u
+R
n
+R
b
. 
 
Bu tenglama avtomobilni tortish muvozanati (balansi) deyiladi va 
tortish kuchi turli qarshiliklarga taqsimlanishini aniqlash imkonini beradi. 

---

76 
Yo‘lga tebranish qarshiligi shinaning deformatsiyalanishida (ichki 
yo‘qotishlar) va g‘ildirak qoldiradigan chuqur iz hosil qilishda (tashqi 
yo‘qotish), energiya sarfi natijasida hosil bo‘ladi. Bundan tashqari, bir qism 
energiya shinaning yo‘l bilan ishqalanishi (o‘rniga aylanishi yoki 
sirpanishi)da, g‘ildiraklar podshipniklari ishqalanishida va g‘ildirakka havo 
ko‘rsatadigan qarshiliklarda yo‘qotishdan iborat bo‘ladi. G‘ildirak 
tebranish qarshiliklarining barcha faktorlarini hisoblash murakkab 
bo‘lganligi uchun tebranish qarshilik kuchini barcha energiya sarflashlar 
yig‘indisi sifatida avtomobilga nisbatan 
tashqi kuch 
deb ataladi. 
Elastik g‘ildirak qattiq yuzaga tebranganda tashqi yo‘qotishlar juda kam 
bo‘ladi. Shina pastki qatlami goh siqiladi, goh cho‘ziladi. Shina alohida 
qismlari orasida ishqalanish vujudga keladi, issiqlik ajralib chiqadi, shina o‘z 
holatini tiklaganida uning deformatsiyasi uchun sarflangan ish to‘la qayt-
maydi. Elastik g‘ildirakning tebranishida shina bilan yo‘l kontakt joyining 
oldingi qismida deformatsiya oshadi, orqasida esa kamayadi. Deforma-
siyalanadigan yumshoq yo‘l (tuproq, qor)da qattiq g‘ildirak dumalaganda 
shina deformatsiyasiga sarflanadigan yo‘qotish juda kam, asosan energiya 
yo‘lning deformatsiyalanishiga sarflanadi. G‘ildirak tuproqqa botib uni yon 
tomonlarga siqib chiqaradi, shibbalaydi va chuqur iz hosil qiladi. Yumshoq 
yo‘lda deformatsiyalanadigan g‘ildirak dumalaganda ichki va tashqi yo‘qo-
tishlar sodir bo‘ladi. Elastik g‘ildirakning yumshoq yo‘lda dumalaganida 
uning deformatsiyasi qattiq yo‘ldagiga qaraganda kam, tuproqning defor-
matsiyasi qattiq g‘ildirakning xuddi shunday tuproqda dumalaganidan kam 
bo‘ladi. Tebranish qarshilik kuchi quyidagi formula bilan aniqlanishi 
mumkin.