Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

2.5. Tabiiy tosh materiallarni emirilishdan saqlash usullari 
Tabiiy  tosh  materiallari  bino  va  inshootlarda  ishlatilganda  tabiiy  va  texnogen  omillar 
tasirida  buzilishi  mumkin.  Bu  omillarga  asosan  quyidagilar  kiradi:  yoriqlar  va  g’ovaklarda 
suvning  muzlashidan  h’osil  bo’ladigan  ichki  zo’riqishlar;  h’arorat  va  namlikning  keskin 
o’zgarishidan  mikroyoriqlar  h’osil  bo’lishi;  sizib  o’tuvchi  suv  tasirida  tosh  komponentlarining 
yuvilishi; atmosferada mavjud SO
2
, CO
2
 va sh.k. gazlar, oqava va sizot suvlar tarkibida bo’lgan 
ishqor,  kislota,  tuz,  uglevorod  qoldiqlari,  mineral  o’g’itlar  tasirida  yuz  beradigan  kimyoviy 
korroziyalar va x.k. 
G’ovak  toshlarni  emiruvchi  muxitlardan  h’imoyalash  uchun  yuza  qismlarini 
zichlashtiruvchi moddalarga shimdirish, suv yuqtirmasligini taminlash uchun gidrofob moddalar 

---

sepish mumkin. Zich toshlarni suv tasiridan saqlash uchun sirtini silliqlash, jilolash zarur. Bunda 
zich va silliq yuzadan suv tez va to’g’ri oqib o’tadi. 
Oh’aktosh  va  dolomitlarning  yuzasini  kremneftorlash  (flyuatatsiya,  qoplash)  usulida 
zichlashtirish mumkin. G’ovak toshlarni termoreaktiv va termoplastik polimerlar bilan shimdirib, 
zichligi, mustah’kamligini keskin oshirish mumkin. 
Tosh  yuzasiga  kremniyorganik  suyuqlik  (GKJ-10,  GKJ-94),  emulsiyalar  (bitum 
emulsiyasi) shimdirib suv yuqtirmaydigan gidrofob xususiyatni berish mumkin.