Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

8.5-rasm. YOpmalarning segmentli (a) va qiya kergisiz (b) temirbeton fermalar 
 
Temirbeton  fermalar  tayanchlar  orasidagi  masofa  12,  18  va  24  m  bo’lganda  tomlarni 
ko’tarib turishga mo’ljallangan. M400-M600 markali og’ir va g’ovak to’ldirgich asosidagi engil 
betondan  armaturasi  avvaldan  taranglangan  h’olda  ishlab  chiqariladi.  Fermalarning  kesimlari 
trapetsiya, uchburchak yoki egri chiziqli segment shaklida bo’lishi mumkin (8.5-rasm). 
Sanoat  binolarida  ferma  konstruktsiyalarini  ishlatish  binoning  xususiy  massasini 
kamaytiradi, beton va metall armaturalarni tejaydi, seysmik mustah’kamlikni taminlaydi. 

---

Temirbeton  arkalar  tayanchlar  orasidagi  masofa  100  m  va  undan  ortiq  bo’lgan  sanoat 
binolari  tomini  yopishda  ishlatiladi.  Arkalar  yaxlit  yoki  panjarasimon  devorli  qilib  yasaladi  va 
odatda ikkita yarim arkadan yig’iladi. 
Sanoat binolari isitilmaydigan va isitiladigan turlarga bo’linadi. İsitilmaydigan binolarning 
devor  panellari  uzunligi  6-12  m  va  eni  1,2-1,5  m  o’lchamlarda  yassi  va  qobirg’ali  plitalar 
ko’rinishida og’ir, engil va yacheykali betonlar asosida tayyorlanadi. İsitiladigan sanoat binolari 
plita  va  panellari  g’ovak  to’ldirgichli  betonlar,  gaz  va  ko’pikbetonlar,  yirik  g’ovakli  betonlar, 
ikki  va  uch  qatlamli  konstruktsiyalar  asosida  tayyorlanishi  mumkin.  Plita  va  panel  og’ir 
betondan,  o’rtasiga  engil  samarali  issiqlik  izolyatsiyasi  materiallari  qo’yib,  uch  qatlamli  h’olda 
tayyorlanadi. Ularni isitiladigan sanoat binolari qurilishida ishlatish maqsadga muvofiq bo’ladi. 
İssiqlik  izolyatsiyasi  materiali  sifatida  yarim  bikr  mineral  paxta  plitalari,  ko’pikpolimer 
plitalar, arbolit va boshqalar ishlatilishi mumkin. 
Sanoat  binolarida  qavatlararo  va  tombop  plitalar  va  panellar  jamoat  binolari  qurilishida 
ishlatiladigan  konstruktsiyalar  kabi  konstruktsiyalar  qo’llaniladi.  O’rta  qator  ustunlar  qo’yish 
imkoniyati  bo’lmagan  sanoat  bino  va  inshootlarda,  sport  komplekslari  va  sh.k.  bino  tomlarini 
yopishda qobiq h’avoyi konstruktsiyalardan foydalaniladi. 
Qobiq  konstruktsiyalarda  ikki  yo’nalish  bo’yicha  qobiqlar  h’osil  qilingan  bo’lib, 
kuchaytirish  maqsadida  uzunasi  bo’ylab  maxsus  qobirg’achalar  muayyan  masofalarda  h’osil 
qilinadi.  Qobiq  konstruktsiyaning  xususiy  massasini  kamaytirish  uchun  asosiy  yopma  qismi 
armotsementdan (to’ldirgichsiz) tayyorlanadi.