Microsoft Word “Аналог ва рақамли электроника” фани бўйича маърузалар матни docx

Аналог сигналлар - ахборот параметрлари берилган диапазон ичида 
ҳар қандай миқдорни қабул қилиши мумкин; 
Дискрет сигналлар -ахборот параметрлари фақатгина берилган аниқ 
дискрет миқдорларни қабул қилиши мумкин;
Узлуксиз сигналлар - ахборот параметрлари ҳар вақтда ўзгариши 
мумкин;
Узлукли сигналлар - ахборот параметрлари вақтнинг дискрет 
онларидагина бошқа миқдорни қабул қилиши мумкин. 
Аналог рақамли ўзгартиргич (АРУ) куйидаги структуравий схема 
асосида қурилади

---

Ҳайдаров А.Ҳ. Ааналог ва ракамли электроника  
141 
Аналог Рақамли Ўзгартрувчилар ва уларнинг муҳим томонлари.
АРЎ лар аналог сигналларни (кучланиш, ток, қувват) рақамли 
сигналларга 
ўзгартиришга 
мўлжалланган 
электрон 
қурилмалар 
ҳисобланади. Кўп ҳолларда асосан чиқиш сигналлари кучланиш U 
ҳисобланади. 
Шуни 
ҳисобга 
олиб 
сигналларни 
рақамли 
сигналга 
ўтказишдан олдин уни кучланиш кўринишига келтириб олинади. Бунга 
сабаб серияли ишлаб чиқариладиган кўп микросхемалар асосан U кучланиш 
билан ишлашга мўлжалланган.
Умумий ҳолда U кучланиш маълум бир вақтда эга бўлиши мумкин 
бўлган қиймати билан баҳоланади. Лекин кучланиш ҳақида гапирганда 
унинг маълум Т вақт оралигида ўртача эришган қийматининг ҳам кўп 
ҳолларда тушинилади. 
Юқоридаги муносабатдан келиб чиқиб АРЎ ларни икки гуруҳга 
бўлишимиз мумкин маълум бир вақтдаги (оний) кучланишнинг қиймати 
билан ишловчи АРЎ ва кучланишнинг ўртача қиймати билан ишловчи 
АРЎлар. Кучланишни ўртача қийматини ҳисоблаш кучланишнинг оний 
қийматларини интеграллаш йўли билан олинишини ҳисобга олибган бу 
гуруҳни ИНТЕГРАЛЛАШ гуруҳи ҳам дейилади. 
Кучланишни рақамли кодларга айлантиришда бир-бири билан боғлиқ 
бўлмаган учта босқичда бажарилади: ДИСКРЕТЛАШ, КВАНТЛАШ ва 
КОДЛАШ. Аналог сигналларни рақамли сигналга ўтказиш жараёни вақт 
бўйича узлуксиз U(t) функцияни U(t
n
) – маълум бир t вақтда эришган 
қийматини рақамлар кетмакетлиги билан ифодалашдан иборатдир n 
=0,1,2,3,……..
Аналог ахборотни рақамли кўринишга айлантириш учун уни 
квантлайдилар, яъни вақт бўйича узлуксиз сигнал унинг маълум 
нуқталардаги дискрет қийматлари билан алмаштирилади. Сўнгра берилган 
сигнал охирги дискрет қийматига мос равишда рақам берилади. Сигнал 
дискрет даражаларини рақамлар кетма – кетлиги билан алмаштириш 
жараёни кодлаш деб аталади. Олинган рақамлар кетма – кетлиги сигнал