Microsoft Word Allambergenova M

Mavzuning o’rganilishi. Ma'lumki, o’zbek tilshunosligi keyingi yillar davomida ko’plab yutuqlarga erishmoqda. Tadqiqot ishimizda toshbitiglardagi sarkardalar tiliga xos bo’lgan lug’aviy birliklarni qiyoslash asosida o’rganib, ularning nutqiy mahorati, o’sha davr til ko’rinishi, turli so’z turkumlarining tarixiy tadriji kabi masalalarni muhim jihat sifatida ko’rsatish mumkin. Bunday xususiyatlar yodgorliklar tili haqidagi qarashlarni yanada mustahkamlashga, toshbitiglar o’rnatilgan davrlarda turkiy xalqlarning yashash tarzi va aloqa- almashinuv munosabatlari haqidagi qarashlarni mukammallashtirishga xizmat qiladi.

Toshbitiglarning o’rganilishi uzoq va qiziqarli tarixga ega. Qomusiy olim M.Koshg’ariy “Devoni lug’atit-turk” asarida turklarning alohida yozuvi bo’lgan degan fikrlarni keltiradi hamda uyg’urlar haqida gapirayotib, ularda 24 harfdan iborat alifbo mavjudligini qayd qiladi, shuningdek, uyg’ur va xitoy xalqida ish qog’ozlarini yozishda foydalaniladigan yana bir yozuv mavjudligi, bu yozuvni uyg’ur, xitoy xalqi hamda shaharlik aholigina o’qiy olishi haqida ma lumotlar beradi . S.G.Klyashtorniy fikricha, bu yerda Mahmud Koshg’ariy runiy yozuvlar haqida aytmoqda, chunki, eng so’nggi mazkur xatli esdaliklar Turfon nomi bilan bog’liq bo’lib, eng dastlabki uyg’ur yozuvidagi huquqiy hujjatlar ham Turfon va Donxuandan topilganligini hamda ularning ko’pchiligi runiy yozuvlarda yozilganligini malum qiladi.

2