Microsoft Word Алламбергенов А. doc

1.2. Ilmiy-tadqiqot ishlari o’rni va uslublari

1.3. Qoraqalpog’istonning ob-havo sharoitiga umumiy ta’rif

Ilmiy-tadqiqot ishlari o’rni Qoraqalpog’iston Republikasining Amudaryo tumani belgilab olindi. Qoraqalpog’iston Republikasi O’zbekiston Respublikasining shimoliy hududida joylashgan bo’lib, ob-havo holati bo’yicha murakkab cho’l hududi hisoblanadi. Shimoldan janubga yo’nalgan tinimsiz sovuq shamollardan himoya qiluvchi to’siqlarning yo’qligi bu erlarda yozning o’ta quruq, issiq, qish esa juda sovuq va keskin bo’lishiga olib keladi.
2.1.1-jadvalda ko’rsatilganidek, havoning o’rtacha eng issiq oyi (iyul) +44,5
C, eng sovuq oyi (yanvar) –27 C.
Havo haroratining o’rtacha yillik amplitudasi (o’rtacha issiq va o’rtacha sovuq farqi) 32-37 ^oC ga teng. Havo haroratining yil davomida o’zgarishi amplitudasi 80 ^oC ga barobar. Sovuq davr 4 oy, issiq davr 8 oyni tashkil etadi.
Kun hisobida sovuq davr 185-205 kunni tashkil qiladi. Musbat harorat yig’indisi 3700-4600 ^oC oralig’ida o’zgaradi, foydali harorat 1850-2500 ^oCgacha
etadi.
2.1.1.-jadval Qoraqalpog’istonning ob-havo harorati, sovuqning tushish davrining o’rtacha kuni va yilning issiq kunlarining soni

O’rtacha ob-havo harorati o C	Mutloq harorat o C		Sovuq tushgan kunlar			Issiq davr		Foydali harorat +t^oC
	Max	min	Erta (kuzgi)	erta (bahorgi)
+11,4	+44,5	-27	26.09.-30.10.	26.03.-22.04.	155-210		2118

Yil davomida o’rtacha 90-181 mm yog’in-sochinlar yog’adi. Yog’insochinlarning yog’ish davri kuz-qish-bahor oylariga tog’ri keladi.

Yog’in-sochinlarning eng ko’p miqdori mart-may oylariga to’gri keladi. Yilning o’rtacha havo namligi 58 % bo’lib, qish kunlarida 70-80%, yoz kunlarida esa 40-49% oraligida o’zgaradi (Qabulov, 1981).
Kuchli chang-to’zonli shamollar bahor va kuz kunlarida kuzatiladi. Shamolning asosiy yo’nalishi shimoliy-sharqdan bo’ladi. Eng kam shamol yo’nalishi janubdan bo’lib 70 mm ga barobar.
Yozi yomg’irsiz, quriq bo’lib (Sapojnikova), Respublikaning mintaqasini juda quruq hududga kiritish va bu erlarda dehqonchilik faqat suvg’orish orqaligina rivojlantirish mumkin.