Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
169
215-bob Salomning hukmi 
 
Bilingki, salomni boshlash sunnatdir. Lekin vojib emas. U sunnati kifoyadir. Agar salom 
beruvchilar ko‘pchilik bo‘lsa, ulardan bir kishining salom berishi kifoya qiladi. Agar 
hammalari salom berishsa-ku, afzal bo‘ladi. 
 
613/1. Alidan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘pchilik 
agar (yo‘ldan) o‘tishsa, ulardan bittalarining salom berishi kifoya qiladi. Utiruvchilarning 
ham bittalari salomga alik olsa, kifoya qiladi», dedilar. Abu Dovud rivoyatlari. 
 
614/2. Zayd ibn Aslamdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: 
«Agar qavmdan bir kishi salom bersa, qolganlarga ham kifoya qiladi», dedilar. Imom 
Molik «Muvatto»da rivoyat qilganlar. 
 
Fasl: Imom Abu Said al-Mutavalliy aytdilar: «Agar bir kishi boshqa bir shaxsga parda 
yoki devor orqasidan chaqirib, «Assalomu alayka, ya falon», desa yoki maktub yozib, 
unda «Assalomu alayka, ya falon» yo «Assalomu ‘ala falon», desa yoxud biror elchi 
jo‘natib, «Falon kishiga salom ayt», desa, uning ham maktubi yoki biror elchisi yetib 
borsa, o‘shanga ham salom uchun javob qaytarish vojib bo‘ladi». Shu singari Al-Vohidiy 
ham: «Maktub yozib salom aytgan bo‘lsa, unga ham javob xati yozish vojib bo‘ladi», 
dedilar. 
 
615/3. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam menga: 
«Jabroil (alayhissalom) senga salom aytdi», deganlarida, men ham: «Va’alayhissalom va 
rohmatullohi va barokatuhu» («U zotga ham Allohning rahmati, salomi va barakasi 
bo‘lsin»), dedim». Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
 
Ikki «Sahih»ning ba’zi rivoyatlarida mana shunday «...va barokatuhu» bo‘lib kelgan va 
ba’zisida bunday bo‘lmagan. Ishonchli roviyning qo‘shimchasi maqbul bir ishdir. Imom 
Termiziy kitoblarida esa «...va barokatuhu» bo‘lib kelgan. Bu hadis hasan va sahihdir. 
Va o‘zidan uzoqda bo‘lgan kishiga salom yo‘llash ham mustahab amaldir. 
 
Fasl: Agar bir inson boshqa bir shaxsga salom yo‘llasa yoki elchi: «Falon kishi sizga 
salom aytdi», deb aytsa, yuqorida aytganimizdek, tezlik ila salomga javob qaytarmog‘i 
vojib bo‘ladi. Yetkazuvchi kishiga ham qo‘shib «Va’alayka va’alayhis salom», deb aytish 
mahbub amaldir. 
 
616/4. G’olib al-Qattondan (r.a), u esa bir kishidan rivoyat qildi. Unga otasi, otasiga esa 
bobosi gapirib bergan ekan. «Otam meni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga 
yuborib, «U zotga borib mendan salom ayt», dedi. Men u zot huzurlariga borib, «Otam 
sizga salom aytdi», dedim. U zot: «Senga va otangga salom bo‘lsin», dedilar». Abu 
Dovud rivoyatlari. 
 
Bu hadisdagi roviylar orasida noaniq kishi bo‘lsa ham, yuqorida aytganimizdek, fazilatli 
hadislarni aytishga ahli ilmlarning barchalari ruxsat berishgan. 
 
Fasl: Mutavalliy aytdilar: «Agar eshitmaydigan karga salom berilsa, u tushunadigan 
salom lafzi ila beriladi. U anglashi uchun qo‘l bilan ishora qilib bo‘lsa ham, salom beriladi. 
Ana shunda javobga haqdor bo‘linadi. Agar ular orasi jamlanmasa, javobga haqdor 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy