Microsoft Word akram uzoqov mdh adabiyoti cyr ziyouz com

 
Шарқий славян ва молдаван халқлари адабиёти 
 
Шарқий славянлар Европа ва Осиё қитъаларида яшовчи славян 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
56
халқларининг деярли тўртдан бир қисмини ташкил этади. Бу гуруҳга 
кирувчи рус, украин ва белорус халқларининг ҳар бири ўзига хос, 
лекин шу билан бирга ўзаро жуда ўхшаш тарихий тараққиёт йўлига, 
шунингдек, адабиёт ва маданият тарихига эга. Бу халқларнинг ота-
боболари бўлган элотлар IX асрда феодал давлат бўлиб уюшган Киев 
Русида яшаганлар. Шунинг учун Киев Русидаги ёзма адабиёт ва халқ 
оғзаки ижоди ҳақли равишда русларнинг ҳам, украин ва 
белорусларнинг ҳам адабий мероси саналади. 
XV 
асрнинг охири ва XVI асрнинг бошларида марказлашган 
Рус давлати юзага келди. Мамлакатда феодал муносабатларнинг кун 
сайин мустаҳкамлана бориши заминида рус, украин ва белоруслар 
халқ бўлиб шаклландилар. Шарқий славян халқлар қардошлиги ҳам 
шу вақтларда пайдо бўлди. 
XVI 
асрда шарқий славян халқларида китоб нашр эттиришнинг 
йўлга қўйилиши, шунингдек, Украина ва Белоруссияда мунозаравий 
адабиёт деб аталган прогрессив кайфиятдаги адабиётнинг шакллана 
бориши XVII асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб рус, украин, белорус 
адабий алоқаларининг кенг ривожланиши учун замин ҳозирлади. 
Ўз вақтида қўшни литва халқининг тили ва ёзуви тараққиётига 
ижобий таъсир кўрсатган белорус адабиётида XVI- XVII асрларга 
келиб Белоруссиянинг Россияга қўшилишини қўллаб-қувватловчи 
прогрессив-антикатолик оқим тобора мустаҳкамлана бошлади. 
Бундай тенденция украин адабиётида ҳам мавжуд эди. Степан Разин, 
Кондратий Булавинлар бошлиқ халқ ҳаракатларида рус деҳқонлари 
билан бир қаторда украин ва белорус деҳқонларининг фаол иштирок 
этиши тасодифий ҳол эмас эди. Чунки бу қон-қардош халқлар яшаган 
умумий тарихий шароит шуни тақозо қилар эди. 
XVII 
асрнинг иккинчи ярмида Украинанинг, XVIII асрда эса 
Белоруссия тупроғининг Россияга қўшилиши муносабати билан рус 
ва украин, рус ва белорус адабиётлари ўртасидаги ўзаро таъсир ва 
алоқа учун қулай имкониятлар туғилди.
XIX 
асрда рус классик адиблари А. Пушкин, М. Лермонтов, Л. 
Толстойлар Т. Шевченко, Л. Украинка ва И. Франколарнинг ижодий 
камолотида устод бўлиб қолдилар. 
Шарқий славян ёзувчилари ўртасидаги ўзаро ижодий 

---

Мустақил давлатлар ҳамдўстлиги халқлари адабиёти
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
57
ҳамкорликни мустаҳкамлашда, шубҳасиз, рус тилидан украин ва 
белорус тилларига, шунингдек, белорус ва украин тилларидан рус 
тилига қилинган таржималар ҳам катта аҳамиятга эга эди. 
XIX 
аср рус озодлик ҳаракати Украина ва Белоруссиядаги 
ижтимоий онг тараққиётига ҳам кучли таъсир кўрсатган. 
Рус ва украин афкор оммасининг энг илғор вакиллари 
В.Г.Белинский, А.И.Герцен, Н.Г.Чернишевский, Т.Г.Шевченко, 
Н.А.Добролюбов, Н.А.Некрасов, М.Е.Салтиков-Шчедрин ва Иван 
Франколар 
ижоди 
шарқий 
славян 
халқлари 
адабиётидаги 
демократизм ва реализмнинг ривожида муҳим роль ўйнади. 
Шундай қилиб, рус, украин ва белорус халқларининг тарихи ва 
маданияти тараққиётида ўзига хослик мавжуд бўлишига қарамасдан, 
шарқий славян халқлари адабиётидаги тарихий, географик 
умумийлик ва айниқса тил нуқтаи назаридан ўхшашликлар уларга 
тегишли бўлган маълум белги ва қонуниятни аниқлаш имкониятини 
беради.