Microsoft Word А. К. Ибрагимов

Sport o’yinlari bo’yicha musobaqalarni tashkil qilish, o’tkazish va hakamlik qilish  
Bet 106 
bahs to’pi otish o’rniga to’pni maydon tashqarisidan o’yinga kiritib, 
to’pni jonli qilish usulidir. 
O’yin boshlanganida biron jamoa to’pni nazorat qilgan zahoti, 
to’pni galma-gal o’yinga kiritilishini anglatuvchi strelka to’pni 
egallab olgan jamoa tomoniga qaratiladi( ).
Yana bahsli to’p vaziyati sodir bo’lsa, strelkaning uchi 
qaratilmagan jamoa o’yinchisi shu joy yaqinidagi yon chiziq 
tashqarisidan to’pni o’yinga kiritadi. To’p o’yinchining qo’lidan 
chiqqan zahoti strelka to’p uzatgan o’yinchining jamoasi tarafga 
qaratiladi ( ).
Zahiradagi o’yinchi maydonga tushishidan oldin almashish 
haqida kotibga murojaat qilishi va darhol o’yinga kirish uchun 
tayyor turishi lozim. Kotib to’p jonsiz holatga o’tishi va o’yin soati 
to’xtatilishi bilan, ammo to’p qaytadan o’yinga kiritilishidan oldin, 
o’z signalini berishi shart. O’yin qoidasi buzilganidan so’ng qoidani 
buzmagan jamoa to’pni maydon tashqarisidan to’pni o’yinga 
kiritishi kerak bo’lsa, faqat shu jamoagina o’z o’yinchisini 
almashtirishi mumkin. Agar shunday vaziyat yuzaga kelsa, raqib 
jamoasi ham keyinchalik o’z o’yinchisini almashtirishi mumkin. 
Zaxiradagi o’yinchi hakam maydonga tushishga ruxsat berguniga 
qadar maydon chegarasi tashqarisida turishi lozim va ruxsat 
olinganidan so’ng darhol o’yinga tushishi mumkin. O’yinchilarni 
almashtirish imkoni boricha tez amalga oshirilishi kerak. Agar 
hakamning fikricha, biron bir jamoa o’yin vaqtini asossiz 
cho’zayotgan bo’lsa, qoida buzayotgan jamoa hisobiga tanaffus 
yozilishi zarur. Bahsli to’p uchun kurashda qatnashadigan o’yinchi 
boshqa o’yinchi bilan almashtirilishi mumkin emas. Almashtirilgan 
o’yinchi bir almashtirish davri ichida yana qaytadan maydonga 
chiqishga haqqi yo’q. 
Quyidagi hollarda: 
a) agar talab qilib olinadigan tanaffus berilgan yoki fol 
belgilangan bo’lmasa, maydondan tashlangan to’p savatga 
tushganidan so’ng; 
b) birinchi yoki yagona jarima to’pini tashlash uchun to’p 
o’yinga kiritilgan paytdan boshlab, to o’yin vaqti hisobining ma’lum 
bir davridan so’ng to’p yana jonsiz holatga o’tmagunicha, fol yoki 
qoida buzilishi soatda hisob qilishni boshlashdan oldin qayd 
qilinmagunicha o’yinchilarni almashtirishga ruxsat berilmaydi. 

---