Microsoft Word А. К. Ибрагимов

Sport o’yinlari bo’yicha musobaqalarni tashkil qilish, o’tkazish va hakamlik qilish  
Bet 105 
beradi. Bu narsa o’yinning ikkinchi yarmi boshlanishida, agar kerak 
bo’lsa, har bir qo’shimcha davr oldidan ham bajariladi. 
Mehmon jamoa savatni va jamoa o’rindig’ini tanlab olish 
huquqiga ega bo’lishi kerak. Agar o’yin betaraf maydonda 
o’tkazilayotgan bo’lsa, bu huquqni jamoalar o’zaro qur’a tashlash 
yo’li bilan aniqlaydilar. O’yinning ikkinchi yarmida jamoalar 
savatlarini almashadilar. Agar jamoalardan birida o’yinga tayyor 
beshta o’yinchi maydonda bo’lmasa, o’yin boshlanishi mumkin 
emas. Agar o’yin boshlanishi vaqtidan 15 daqiqa o’tganidan so’ng 
qoidani buzayotgan jamoa yo’q bo’lsa yoki maydonga 5 ta 
o’yinchisini chiqara olmasa, unda bu jamoa o’ynash huquqidan 
mahrum qilinganligi sababli mag’lubiyatga uchraydi va g’alaba 
boshqa jamoaga beriladi.
I-II chorakdan keyin jamoalar hujum qilish tomonlarini 
almashtiradilar. Qo’shimcha choraklarda hujum qilish tomonlari 
bilan almashinmaydi. To’rtinchi chorakda qaysi savat tomon hujum 
bo’lgan bo’lsa, shu tomonga hujum qiladilar. 
a) hakam bahsli to’pni otib berish uchun doira ichiga kirgan 
paytda yoki;
b) hakam jarima to’pi otilishini boshqarish uchun jarima to’pini 
tashlash maydoniga kirgan paytda, yoki; 
v) maydon tashqarisidagi vaziyatda, to’p to’pni o’yinga kiritish 
joyida turgan o’yinchining ixtiyorida bo’lgan paytda, to’p o’yinga 
kiritildi deb hisoblanadi. 
Agar jonli to’p yuqoridan savatga tushib, uning ichida qolsa yoki 
undan o’tib pastga tushsa, to’p savatga tushdi deb hisoblanadi. To’p 
o’yin jarayonida maydondan savatga tushsa, 2 ochko, uch ochko 
keltiradigan chiziq orqasidan savatga tushsa 3 ochko hisoblanadi.
Jarima to’pi tashlanganda savatga tushgan to’p 1 ochko 
hisoblanadi. Qaysi jamoa hujum uyushtirib savatga to’p tushirsa, 
maydondan tashlangan bunday to’p shu jamoa hisobiga yoziladi. 
Agar to’p pastdan yuqoriga chiqayotib bexosdan savat ichiga kirib 
qolsa, bu to’p jonsiz hisoblanadi va o’yin to’pni o’yinga galma-gal 
kiritish qoidasi bilan davom ettiriladi. Lekin agar o’yinchi ataylab 
to’pni pastdan savatga kiritsa, bu qoidaning buzilishi bo’lib 
hisoblanadi va raqib o’yin jamoasi tomonidan to’pni qoida buzilgan 
joyga yaqin bo’lgan maydonning yon chizig’i tashqarisidan o’yinga 
kiritish bilan davom ettiriladi. Bu bahs to’pi vaziyati sodir bo’lganda 

---