Microsoft Word 5-nazariy mavzu

Ta’sir ko’rsatish turlari
Ta’sir ko’rsatish ko’pincha quyidagi asosga ko’ra klassifikasiya qilinadi, ular 5 ta turda olib 
boriladi: 
1. 
Harakat manbaiga
asoslanib ta’sir ko’rsatish: 
a) 
boshqa kishi
orqali ta’sir ko’rsatish; 
b) 
o’ziga-o’zi
ta’sir qilish - ta’sir etish obyekti bilan subyekti mos tushadi. 
2. Subektning holatiga asoslanib ta’sir ko’rsatish: 
a) 
uyg’oq holda
ta’sir ko’rsatish; 
b) 
uxlagan holda
ta’sir ko’rsatish; 
c) 
gipoteza holida
ta’sir ko’rsatish (faraziy, taxminiy). 
3.Ta’sir ko’rsatuvchining bor yoki yo’qligi, ta’sir ko’rsatish maqsadiga qarab, ongli ravishda, 
zo’r berish orqali amalga oshiriladi: 
a) 
oldindan mo’ljallab
ta’sir ko’rsatish; 
b) 
mo’ljallamasdan
ta’sir ko’rsatish. Mo’ljallangan ta’sir ko’rsatishda o’qituvchi oldiga 
qo’yilgan maqsad asosida ruhiy ta’sir ko’rsatishni ongli tashkil etib, o’z oldiga qo’ygan 
natijaga erishadi. Masalan, o’qituvchi yaxshi o’qigan o’quvchining o’qishdagi ijobiy 
tomonlarini o’quvchilar oldida maqtaydi va unga kuchli ta’sir etadi. Mo’ljallanmaganda ta’sir 
ko’rsatuvchi o’z oldiga maqsad qo’ymaydi. Ba’zan o’qituvchi o’zi tushunib yetmay, 
odatdagidan murakkab bog’lanishda bir o’quvchiga murojaat qilib unga kuchli ta’sir 
ko’rsatadi. Masalan, sen hamma vaqt shundaysan. Senga biror ishni topshirsam, baribir sen 
uni uddalay olmaysan, kabi. 

---

c) o’ziga-o’zi ta’sir etish
ham mo’ljallangan va mo’ljallanmagan. Inson ongli ravishda 
o’zidagi salbiy sifatlarni yo’qotishga intiladi. Mo’ljallanmaganda esa ongsiz, erkin, o’z 
xohishicha amalga oshiradi. 
4. Ta’sir etish natijasiga qarab ikkiga bo’linadi: 
 a) ijobiy; 
 b) salbiy
. Ijobiy ta’sirda ijobiy ruhiy sifatlar shakllanadi (odat, qiziqishlar, munosabatlar). 
Salbiy ta’sir ko’rsatishda salbiy sifatlar shakllanadi. Masalan, tahqirlash, ma’naviyasizlik va 
h.k. 
5. Ta’sir etish mazmuniga qarab farqlanadi: