Microsoft Word 5-nazariy mavzu

3.Pedagogik ta’sirning ta’lim-tarbiyadagi o’rni 
Respublikamiz istiqlolga erishgan hozirgi davrda shaxsga chuqur, asosli va umumiy 
talablar qo’iladi, lekin ikkinchi tomondan, shaxsga katta hurmat ko’rsatiladi. Bu shaxsga 
bo’lgan talablarni va unga bo’lgan izzat-hurmatni birga qo’shish - ikki xil zarur shart bo’lib, 
pedagogning bolalarga bo’lgan munosabatlarining chinakkam insonparvarligidir. Pedagogik 
ta’sir ko’rsatish usullari o’z tarbiyalanuvchilari taqdiriga beparvo bo’lgan kishilar qo’lida sof 
kasb-korlik vositalari emas, balki insonlar orasidagi jonli munosabatlar majmuidir. 
Umuman, pedagogik ta’sir ko’rsatish usullarini mukammal egallamasdan va undan 
mohirona foydalanmasdan turib ta’lim-tarbiya sohasida katta muvaffaqiyatlarga erishib 
bo’lmaydi. 
Ijtimoiy ruhiyat nazariyasida va pedagogik amaliyotda o’ zaro fikr almashishda ta’sir 
ko’rsatish ikki usulda olib boriladi: ishontirish va ta’sir etish. Rus pedagogi Uspenskiy 
“Odamni tarbiyalashning eng asosiy yo’li ishontirishdir, odamning e’tiqodiga esa faqat 
ishontirish bilan ta’sir qilish mumkin”, degan edi. O’qituvchi faoliyati o’z o’quvchilarini 
ishontirish va ta’sir etishni talab qiladi. Pedagogning barcha ta’sirlari: tarbiyalanuvchilarning 
munosabatlari, fikrlari, his-tuyg’ulari, harakatlarini o’zgartirishga va mustahkamlashga 
yo’naltirilgan bo’lib, u muhit va tabiatning hamkorligiga ta’sirlanadi. O’zaro hamkorlikda 
ta’sir ko’rsatishning natijasi ishonchdir. Ishonch asosida o’qituvchining bilimlar tizimi, 
dunyoqarashlari, munosabatlari va xulq-atvori shakllanadi. 
Ishonch –
o’zaro hamkorlikdagi ta’sir etishning natijasi ekanligini ko’ramiz. Ishonch ikki 
xil, ya’ni haqiqiy va soxta turlarga bo’linadi. Haqiqiy ishonch real borliq hayot talablariga 
mos bo’lib, u insonni qadrli, obro’li qiladi. “Bolalikka buyuk hurmat-ehtirom bilan qarash 
lozim”, degan Iuvenal (123-b). Inson o’z ishonchini himoya qilish uchun o’limga ham boradi. 
Soxta ishonch o’zi va birovlarning salbiy tajribasi, qarashlari asosida hosil bo’ladi. 
O’quvchilardagi soxta ishonchni o’zgartirish uchun o’qituvchi ko’p kuch sarflaydi. U uch 
yo’nalishda olib boriladi: sinf jamoasida sog’lom ijtimoiy fikrni shakllantirish, qimmatli 
maxsus individual tajribani yaratish, noto’g’ri ishonchdagi qarash, bilim, tasavvur, 
tushunchalarni bartaraf etish. 

Ishonch odamlarning dil rishtalarini bog’lovchi katta kuch. Buning uchun odam 

boshqalarga ishonmog’i, ixlos qilmog’i kerak. Halollik, adolat sof vijdonlilik, poklik, so’z va 
ish birligi ishonchning mezonlaridir. Ikkiyuzlamachilarga, firibgarlarga, munofiqlarga hyech 
kim ishonmaydi.