Microsoft Word 4-kurs loyihalash majmua

 
15-Mavzu: Mavzu: Jismoniy madaniyat o'qituvchisining pedagogik faoliyatidagi 
professionalizm va maxorat tushunchasi. 
Reja: 
1. Jismoniy madaniyat o'qituvchisining professionalizmi
2. Jismoniy madaniyat o'qituvchisining kasbiy maxorati 
3. Jismoniy madaniyat o'qituvchisining kasbiy muxim sifatlari
4. Jismoniy madaniyat o'qituvchisining kasbiy maxoratini oshirish usullari 
Jismoniy madaniyat o'qituvchisi ishining omadliligi professionalizm darajasiga bog'liq. 
A.K.Markova fikriga ko'ra, professional — bu kasbiy faoliyatning yuqori darajalariga ega, 
mexnatni amalga oshirish mobaynida o'zini ongli ravishda o'zgartiruvchi va rivojlantiruvchi, 
kasbiga o'zining individual ijodiy ulushini qo'shuvchi, o'zining individual burchini topgan 
(professional — bu o'z joyidagi mutaxasis), jamiyatda o'zining kasbiy faoliyati natijalariga 
qiziqishni stimullovchi va jamiyatda o'z kasbining nufuzini oshiruvchi mutaxasis [14, s.134]. 
Yu.D.Jeleznyak shunday yozadi, xoxlagan soxada professionalizm insonni qanday sabablar 
undashidan, uning xayotida aniq kasbiy faoliyat qanday ma'noga egaligidan, qanday maqsadlarni 
ko'zlaganligidan va boshqalar, shuningdek inson oldiga qo'ygan maqsadlarga erishish uchun qaysi 
texnologiyalarni, vositalarni qo'llashidan kelib chiqadi. Shuni takidlash joizki, OTMda ta'lim olish 
bitiruvchining kasbiy tayyorgarligini ma'lum darajasini taminlaydi, va bu daraja qanchalik baland 
bo'lsa, professionalizm shakllanishi omadliroq bo'lishiga shuncha asos ko'proq bo'ladi, chunki inson 
faqat kasbiy faoliyat jarayonidagina professionalga aylanadi [3, s.10]. 
Professionalizm insonni shaxs sifatida, sub'ekt sifatida va professional sifatida integral 
xarakteristika xisoblanadi. 
Jismoniy madaniyat o'qituvchisining professionalizmi muammosini N.V.Kuzьmina, 
Ye.P.Ilьin kabi olimlar va boshqalar o'rganishgan. 
Jismoniy madaniyat o'qituvchisining professionalizmi quyidagi komponentlarga asoslanadi: 
1. Pedagogik yo'nalganlik - bu pedagogik faoliyat bilan qat'iy shug'ullanish istagi [22, s.10]. 
Mazkur komponent ikkita motivatsion shakllanish bazasida yotadi – “bolalarga bo'lgan muxabbat” 
va jismoniy madaniyatga bo'lgan qiziqish. 
L.N.Tolstoy bolalarga bo'lgan muxabbatni o'qituvchi shaxsining asosiy xislati sifatida 
ko'rgan. V.A.Suxomlinskiy unga katta axamiyat bergan, shuni ta'kidlaganki, bolalarni sevishni xech 
bir o'quv maskanida, xech qaysi kitobdan o'rgatib bo'lmaydi. 
Bolalarga bo'lgan muxabbat bolalar bilan ishlashga bo'lgan qiziqishiga, pedagogning ularni 
bilimli, xam jismonan va xam ruxan rivojlangan qilish istagiga aylanadi. 
O'qituvchining pedagogik yo'nalganligini shakllantiruvchi ikkinchi asosiy omil uning 
jismoniy madaniyatga bo'lgan qiziqishi xisoblanadi. 
2. Bilim va maxorat. Jismoniy madaniyat o'qituvchisi uchun maxsus (jismoniy madaniyat 
o'qituvchisi o'z pedagogik faoliyatida amalga oshirishi uchun muxim bo'lgan) bilim bo'lgani kabi, 
umumiy (ijtimoiy-siyosiy, adabiyot, san'at bo'yicha va xk.) bilim xam bo'lishi kerak. 
Jismoniy madaniyat o'qituvchisining maxoratlari konstruktiv, tashkiliy, kommunikativ 
(didaktik va tashkilotchilikni o'z ichiga oladi), gnostik (pertseptivni o'z ichiga oladi), xarakatlilarga 
(yordachilarni o'z ichiga oladi) bo'linadi. 
Konstruktiv maxorat jismoniy madaniyat o'qituvchisiga o'z faoliyatini rejalashtirishga yordam 
beradi. 
Tashkiliy maxorat bevosita o'zining belgilab qo'ygan rejalarini amalga oshirish bilan bog'liq. 
O'qituvchi o'z faoliyatini va o'quvchilar faoliyatini tashkil qila olishi kerak. 

---

147 
Kommunikativ maxorat o'qituvchininng o'quvchilari bilan, ishdagi kasbdoshlari bilan, ota-
onalar bilan muloqot qila olishi bilan bog'liq. 
Didaktik maxorat – jismoniy madaniyat o'qituvchisining yangi o'quv materialini o'quvchilarga 
aniq va tushunarli yetkaza olish, jismoniy mashqlarni ko'satib berish maxorati. 
Gnostik maxorat o'quv-metodik va ilmiy adabiyotdan foylana olish maxoratini, kichik 
tadqiqotlar o'tkazish, o'quvchilarining jismoniy rivojlanish metodikasiga o'zgartirish kiritish uchun 
ularning natijalarini talil qilish maxoratini o'z ichiga oladi. 
Xarakat maxorati eng avvalo o'qituvchi tomonidan jismoniy mashqlarni bajarish texnikasini 
aks ettiradi. 
3. Pedagogik burch va javobgarlik. Pedagogik burch xissiga tayanib, o'qituvchi xamisha 
bolalarga va kattalarga, kimki unga muxtoj bo'lsa barchaga yordam ko'rsatishga shoshiladi, o'zining 
xuquq va imkoniyatlari chegarasida; pedagogik odob-axloqning o'ziga xos kodeksiga so'zsiz rioya 
qilib u o'ziga talabchan [17, s.36]. 
4. Kasbiy muxim sifatlar - bu kasbiy faoliyatni omadli bajarishga imkon beruvchi turg'un 
shaxsiy sifatlar tizimi. 
1.2.