Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май

“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
24 
перформативли предикатлар – қайсиким хабар бериш вазифасини бажарувчи 
(Darstellungsfunktion), матн ёрдамида хабар қабул қилувчи, истак ҳосил қилиш 
вазифасини бажарувчи (Auflosungsfunktion), баҳолаш вазифасини бажарувчи 
(Bewertungfunktion) – жўнатувчи баҳоси, мурожаат вазифасини бажарувчи 
(Kundgabefunktion) каби муаммолар ҳам шу ерга киритилади. Ана шулардан 
коммуникатив предикатларга муносабат пайдо бўлади. 
Юқорида баён қилинганлардан шу нарса англашиладики, санаб ўтилган 
функцияларнинг ҳаммаси ягона мақсадга – қабул қилувчининг таъсир 
доирасига қаратилган ва улар таъсир доирасининг турли йўлларини ҳосил 
қилиши мумкин. Яъни-тўғридан-тўғри таъсир қилиш (функция побуждения) ва 
нотўғри йўл билан таъсир қилиш (функция сообшения, функция обрашения, 
оценочная функция). 
Матн прагматикаси мавзусининг мунозарали масалаларига В.Дресслер 
прагматика мазмунини киритади
1
Бу муаммо бўйича бир қатор фикрларни баён 
этади. Шулардан бири матн прагматикаси гап прагматикаси қиймати сифатида 
ўрганилишидир. З.Шмидт, Я.Петефи, Ван Дейкнинг фикрларича, матн бутун 
ҳолича ўз муаллифига ва қабул қилувчисига тегишли бўлиб, бутун бошли матн 
орқали маълум бир мақсадга эришилади. Аниқроқ қилиб айтганда матнни 
жўнатиш – маълум бир мақсад йўлидаги коммуникатив ҳолатдир.
2
Бизнинг 
фикримизча , ҳар иккала фикр ҳам тўғри. Чунки улар бир-бирига қарама-қарши 
маъно англатмасдан, аксинча бир-бирини тўлдиради. Бу матн таҳлилида катта 
ёрдам беради.
Фойдаланилган адабиётлар 
1.
 
Дресслер.В.Проблема теории текста. –М: МГУ, 1978.
2.
 
Ван Дейк Т.А., Кинч В.Стратегии понимания связного текста // Новое в 
зарубежной лингвистике. Вып. 23. Когнитивные аспекты языка. - М: Прогресс, 
1988.