Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

Xarid logistikasining vazifalari 

Qishloq xo‘jalik korxonalarini mehnat buyumlari bilan ta'minlash jarayonidagi 

asosiy savollar an'anaviy va ta'minot logikasi bilan belgilanadi: 

  nima xarid qilish; 

  qancha xarid qilish; 

  kimdan xarid qilish; 

  qaysi shartlarda xarid qilish. 

Bu an'anaviy ro‘yxatni logistika o‘z savollari bilan to‘ldiradi: 

  qanday qilib xaridlarni ishlab chiqarish va sotish bilan tizimli bog‘lash; 

  qanday  qilib  korxona  faoliyatini  yetkazib  beruvchilar  bilan  tizimli 

bog‘lash; 

Aynan  ushbu  savollar  xarid  logistikasining  amaliy  sohasidagi  vazifalarini  va 

qilinadigan ishlarini belgilaydi. 

Xarid logistikasiga doir vazifalar va ishlarni ko‘rib chiqamiz. 

1.

  Moddiy resurslarga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash 

Moddiy  resurslarga  bo‘lgan  ehtiyojni  aniqlash  jarayonida  qishloq  xo‘jaligi 

korxonasi  ichidagi,  moddiy  resurslar  iste'molchilarini  aniqlash  zarur.  Keyinchalik 

moddiy  resurslarga  bo‘lgan  ehtiyoj  hisoblanadi.  Bunda  mahsulot  yetkazishning 

og‘irligi,  o‘lchami,  va  boshqa  parametrlariga,  hamda  servisiga  talablar  o‘rganiladi. 

Bundan  keyin  nomenklatura    va  (yoki)  nomenklatura  guruhlarining  har  bir 

pozitsiyasiga reja-grafiklar va maxsus ko‘rsatmalar ishlab chiqiladi. 

---

Iste'mol  qilinadigan  moddiy  resurslar  uchun  «ishlab  chiqarish  yoki  xarid 

qilish» muammosi ko‘rib chiqilishi mumkin. 

2.

  Xarid bozorini tekshirish. 

Xarid  bozorini  tekshirish,  yetkazib  beruvchilar  bozorining  hatti-harakatlari 

tahlilidan boshlanadi. Bunda, bevosita bozorlar, o‘rnini bosadigan bozorlar va yangi 

bozorlar  bo‘yicha  barcha  mumkin  bo‘lgan  yetkazib  beruvchilarni  aniqlash  lozim. 

Keyinchalik,  sotib  olinayotgan  moddiy  resurslarning  barcha  mumkin  bo‘lgan 

manbalarini  boshlang‘ich  baholash,  hamda  muayyan  bozorga  chiqish  bilan  bog‘liq 

tavakkalchiliklarni tahlil qilish lozim. 

3.

  yetkazib beruvchilarni tanlash. 

yetkazib  beruvchilar  to‘g‘risidagi  ma'lumotlarni  to‘plashni,  ularning 

ma'lumotlari  bankini  yaratishni,  optimal  yetkazib  beruvchini  izlashni,  tanlangan 

yetkazib beruvchi bilan olib borilgan ish natijalarini baholashni o‘z ichiga oladi. 

4.

  Xaridlarni amalga oshirish. 

Ushbu funksiyani ro‘yobga chiqishi muzokaralar olib borishdan boshlanadi va 

shartnoma  imzolanishi  bilan  yakunlanishi  lozim.  Shartnoma  munosabatlari  xo‘jalik 

aloqalarini  shakllantiradi,  ularning  ratsionallashuvi  esa  logistikaning  vazifasidir. 

Xaridlarni amalga oshirishni, xarid qilish uslubini tanlashni, yetkazish va pul to‘lash 

shartlarini  ishlab  chiqishni,  hamda  moddiy  resurslarni  tashishni  tashkil  etishni  o‘z 

ichiga  oladi.  Bunda  yetkazishlar  grafigi  tuziladi,  ekspeditsiya  ishlari  amalga 

oshiriladi,  va,  lozim  bo‘lsa,  bojxona  ishlari  ham  tashkil  etilishi  mumkin.  Xaridlar, 

qabul qilish nazoratini tashkil etish bilan nihoyasiga yetadi. 

5.

  yetkazib berishlarning nazorati. 

yetkazib  berishlarning  nazoratini  eng  muhim  vazifalaridan  biri  bu  sifat 

nazoratidir,  ya'ni  sifatli  va  brak  mahsulotlar  sonini  hisoblab  borish.  Shuningdek 

yetkazib  berishlar  nazoratiga  yetkazishlar  muddatini  kuzatish  (erta  yoki  kech 

yetkazishlarni  soni),  buyurtmani  qabul  qilinishi  muddatlarini,  tashish  muddatlarini 

kuzatish, hamda moddiy resurslar zaxiralari holatining nazorati ham, kiradi. 

6.

  Xaridlar byudjetini tayyorlash. 

Xarid qilish faoliyatining muhim qismi bu iqtisodiy hisob-kitoblardir, chunki 

har  bir  ish  bo‘yicha  xarajatlar  qancha  bo‘lishini  aniq  bilish  lozim.  Bunda 

xarajatlarning quyidagi turlari aniqlanadi: 

  moddiy  resurslarning  asosiy  turlari  bo‘yicha  buyurtmalarni  bajarish 

xarajatlari; 

  tashish, ekspeditsiya va sug‘urta xarajatlari; 

  yukni qayta ishlash xarajatlari; 

  yetkazib  berish  shartnomasi  shartlari  bajarilishini  nazoratiga  bo‘lgan 

xarajatlar; 

  moddiy resurslarni qabul qilish va tekshirishga bo‘lgan xarajatlar; 

  potensial yetkazib beruvchilar xaqida ma'lumot izlashga bo‘lgan xarajatlar. 

Iqtisodiy  hisob-kitoblar  qilish  doirasidagi  xarid  logistikasi  vazifalariga, 

moddiy resurslar tanqisligi tufayli yuzaga kelgan chegirmalarni ham kiritish lozim. 

1.

  Xaridlarning ishlab chiqarish, sotish, omborga qo‘yish va tashish, hamda 

yetkazib beruvchilar bilan tizimli o‘zaro aloqasi. 

Xarid  logistikasining  ushbu  o‘ziga  xos  masalasi,  yuqorida  qayd  etilganidek, 

xaridlarning  ishlab  chiqarish  va  sotish  bilan  tizimli  o‘zaro  aloqalarini  tashkil  etish 

vositasi  orqali,  hamda  rejalashtirish,  iqtisodiyot,  texnika  va  texnologiya  sohalarida 

yetkazib beruvchilar bilan aloqalar o‘rnatish orqali yechiladi.